Söz Başı
Bu çalışmanın başladığı ilk günden itibaren çalışmada yer alacak kişiler düşünüldü. Çalışma ilerleyip adlar belirlenmeye başlamasına karşılık kimlerin dahil olup kimlerin çıkacağı bir türlü kesinlik kazanmadı. Her gün silinenler ve eklenenler oldu. Bunun nedeni ünlü sözcüğünün sınırını belirlemenin kolay olmayışıydı. Bir liste ortaya çıkacaktı, ama hangi ölçü ve ölçütler bunu sağlayacaktı? Bu ölçütlerde nesnellik nasıl elde edilecekti? Ünlü, ama neye, kime, hangi ölçüte göre? Her gün bu soruların karşılığı arandı.
Ünlü kavramı gibi bir yere mensup olmanın sınırları da kesin olarak belli değil. Adanalı deyince burada doğanlar mı Adanalı kapsamına girecek? Doğum yeri başka bir yer olmakla birlikte Adana için çalışanlar ile Adana’da yaşamayı seçmiş, oranın havasını koklayıp benimsemiş kişiler Adanalı sayılmayacak mı? Herhangi bir nedenle Adana’da doğup bir daha bu yeri görmeyenler için ne denilecek? Bu soruların karşılığı kesin olarak belli değil. Bu sorulara verilecek karşılıklar sunulacak listeyi belirler.
Bütün bunlar düşünülerek bazı ölçüler oluşturulmaya çalışıldı. Daha önce çeşitli amaçlarla buna benzer olarak yapılan çalışmalar incelendi. Ansiklopediler, çeşitli sözlükler, antolojiler, kişiler hakkında bilgi içeren her türlü kitap ve yazıdan ele geçirilebilenler tarandı. Onlarda yer alan bazı adlar bu çalışmaya girdi. Buna ek olarak çeşitli konularda uzman olan, yaşı ileri, deneyimli Adanalılarla konuşuldu. Eldeki bilgiler ve adlar onların verdikleri sözlü bilgilerle karşılaştırıldı.
Çalışmaya kısmen bir sınırlama getirmek amacıyla Adana’da doğmuş olanlara yer verildi. Adana’da doğmamakla birlikte Adana’da yaşayan, buradan elde ettiği birikimlerle üreten, yaşadığı bu kenti memleketi gibi benimseyen ünlülere bu çalışmada yer verilmedi. Osmaniye yeni il olduğundan çalışmanın sınırları içine alındı. Çünkü orada doğup büyüyenler birkaç yıl öncesine kadar kendilerini Adanalı olarak görüyorlardı.
Adı verilen kişiler hakkında kısaca bir bilgi sunmanın uygun olacağı düşünüldü. Bu bilgileri verirken herkese eşit davranılamadı. Çünkü herkes hakkında aynı bilgilere ya da yeterli bilgilere sahip değildik. Bu nedenle var olan bilgilerle yetinildi. Ayrıca geniş bilgi sahibi olunan kişiler hakkındaki bilgiler de yer darlığı nedeniyle olabildiğince sınırlandı. Kişilerin doğum tarihleri ile belirlenebilmişse ölüm tarihleri ve nerede öldükleri verildi.
Birden çok alanda çalışanlara bu alanlardan hangisinde daha öne çıkmışlarsa o bölümde yer verildi. Örneğin sinemacı, aynı zamanda öykücü ve romancı olan Yılmaz Güney’den sinema sanatçıları bölümünde söz edildi. Yazarlar kısmında yeniden yer verilmedi.
Siyaset adamları kısmında belediye başkanlarının çoğu alınmaya çalışıldı. Çünkü bunlar Adanalıların en çok tanıdığı ve içli dışlı olduğu, seçilmiş kimselerdi. Bunların bir kısmı zaten başka özellikleriyle de dikkati çeken kişilerdi. Milletvekillerinden ise belli özellikleriyle sivrilenler ve bakanlık yapmış olanlar çalışmaya alındı.
Sporcuların yer aldığı kısımda da tüm sporculara yer verilmedi. Milli olmuş derece sahibi sporcular çalışmaya dahil edildi. Antrenör, hakem ve başka spor adamlarından öne çıkanlar, milli olanlar ile uluslararası alanda tanınanların adları anıldı.
Bu çalışmanın sınırlı bölümü bilim adamları kısmı oldu. Bunun iki ana nedeni var. Biri çalıştığım üniversitedeki öğretim üyeleri hakkında yeterli bilgi olmamasıydı. Hazırlanan Kim Kimdir adlı bir kitap ayırıcı bilgileri içermemekteydi. ÇÜ dışında sayısı 80’i bulan üniversite ile üniversite dışı kurumlarda ve yurt dışında çalışan pek çok bilim adamı vardı. Bunlar hakkında da yeterli bilgiye ulaşılamadı.
Bu çalışmada sadece adı tüm yurt sathında yayılanlar ile yurt dışında tanınanlara değil, aynı zamanda Adana’da yıllardır kendi alanlarında emek vermiş ve halen vermeye devam edenlerin öne çıkanlarına da yer verildi. Böylelikle geçmişten bugüne ulaşılmış oldu.
Adana’nın ünlü insanları bilim adamları; şair, yazar, âşıklar; sinema-tiyatro oyuncuları, yönetmen ve yapımcılar; müzik adamları; resim,heykel, fotoğraf sanatçıları ve karikatüristler; gazeteciler, televizyon sunucuları; kurtuluş savaşında yararlık gösterenler; siyaset adamı, sendikacılar; sporcular ve spor adamları başlıkları altında toplandı. Elbette başlıklar bu kadarla sınırlandırılamaz. Adana’nın Ünlü İnsanları başlığı altında başka alt başlıklar oluşturulabilir. Zaman darlığı nedeniyle başlıkların arttırılması olanağı bulunamadı.
Sayfa sayısının uzamaması için bu çalışmaya bir kaynakça bölümü eklenmedi. Çünkü taranan kaynakların listesi epeyce uzun bir yer tutacaktı. Yalnız spor bölümü için Adana’da Sporun Dünü Bugünü adlı kitaptan çok yararlandığımızı belirtmek isteriz.
Sonuç olarak iyi niyetli, elden geldiğince nesnel olmaya çaba gösterilerek bu çalışma hazırlandı. Yapılanın zor bir iş olduğu görüşündeyiz. Mükemmel bir çalışma ortaya çıkarıldığını iddia etmek iddialı olur. Anılması gerektiği halde anamadığımız, unuttuğumuz birbirinden değerli ve tanınmış Adanalılardan şimdiden özür dileriz. Bu çalışmanın daha önce yapılmış benzeri çalışmalara bir genişlik kattığı düşünülmektedir. En azından bunu amaçladık. Çalışmamız, bu yolda atılan adımlardan bir başkası. Bu adımda bana yardım edenlere teşekkür ederim. İlerde de bu tür çalışmalar yapılacaktır. Daha geniş, bütüncül ve eksiksiz olacak çalışmalara bir katkı sağlayabilirsek kendimizi mutlu sayacağız.
BİLİMADAMLARI
Abdullah Sisi ( ? ) : Din bilgini. Tefsir Tarihi adlı yapıtıyla tanınır.
Abdurrahim Efendi (1590-1656) : Din adamı. Deli İbrahim ve IV.Mehmet döneminde şeyhülislamlık yaptı. Din alanında yazıları vardır.
Abdurrahman (1707-1758) : Çalışmaları hayvanların yaşamıyla ilgilidir. Hayatül-Hayvan, hayvanlarla ilgili ansiklopedik özellikte bir yapıtıdır.
Abdülhamit Serbest (1953- ) : Elektrik elektronik mühendisi. Profesör.
Abdülkadir Tuan (1940- ) : İşletme profesörü.
Ahmet Ramazanoğlu (1525-1979) : Din bilgini. Mekke ve Medine’de kadılık yaptı. Kuran Tefsiri, Hidayet Şerhi önemli yapıtlarıdır.
Ali Sevim: (1928 - ) : Tarihçi. AÜ DTCF mezunudur. Aynı fakültede profesör olarak görev yapmaktadır. Şair yanı da olan Ali Sevim’in şiir kitapları vardır.
Ayzin Küden(1954- ) : Profesör.Uzmanlık alanı bahçe bitkileridir.
Cezmi Eraslan(1961- ) : Tarih doçenti. Atatürk Araştırma Merkezi bilim kurulu üyesi.
Erdoğan Pekel (1933- ) : Profesör. Alanı zooteknidir.
F.Özden Ekmekçi (1939- ) : Profesör. Alanı İngilizce’dir.
Halis Arıoğlu(1953- ) : Profesör.Uzmanlık alanı tarla bitkileridir.
Hamza Eroğlu (1922 - ) : Tarih profesörü.
Hilmi Demiray: Matematikçi.
İbrahim Agah Çubukçu (1928 - ) : Öğretim üyesi, şair. 1953’te bitirdiği A.Ü.İlahiyat Fakültesine asistan olarak girdi. 1969’da profesör oldu.Bilim alanı dışında da makaleleri olan Çubukçu’nun dört de şiir kitabı vardır.
İ.Çetin Derdiyok : Eski Türk edebiyatı doçenti.
Mahmut Sami Ramazanoğlu : Din bilgini. Yayımlanmış pek çok kitabı vardır.
Mehmetçik Beyazıt (1937- ) : Mühendis. Hidroloji ve su kuvvetleri üzerindeki araştırmalarıyla tanınan profesör. TÜBİTAK bilim ödülü sahibi. Yurt dışında pek çok üniversitede konuk öğretim üyeliği yaptı.
Muammer Tekeoğlu (1953- ) : İktisat profesörü.
Mustafa Akbulut (1934- ) : Kütüphanecilik eğitimi gördü. Aynı alanda profesör oldu. Uluslar arası Kütüphanecilik Şeref Üyeliği ödülü sahibi. Atatürk Araştırma Merkezi bilim kurulu üyesi.
Mustafa İnan (1911 - 1967 Freiburg) : Mühendis. İsviçre’de doktora yaptı. İTÜ İnşaat Fakültesi dekanlığı ve İTÜ rektörlüğü yaptı.
Mustafa Soysal (1937- ) : Tarım ekonomisi alanında profesör.
Necmi Yaşar (1950- ) : Fransızca profesörü.
Osman Fikri Sertkaya (1946 - ) : Türkolog. Eski Türk dili alanında profesör. İÜ Türkiyat Enstitüsü başkanı ve TDK üyesidir.
Remzi Oğuz Arık (1894 -1954 Adana) : Yazar. İstanbul Muallim Mektebi’ni bitirip öğretmen oldu. İ.Ü. Felsefe Bölümü’nü de bitirdi.Sorbon’da sanat tarihi alanında uzmanlık eğitimi aldı. Türkiye’de çeşitli kazılara katıldı. 1939’da profesörlüğe atandı. 1950’de siyasete atılıp, milletvekili seçildi. Türkiye Köylü Partisini kurdu. Meçhul bir uçak kazasında yaşamını yitirdi. Düşün, arkeoloji ve sanat tarihi alanlarında pek çok yapıt verdi. Yapıtlarından bazıları: Adana Ticaret Rehberi, Truva Kılavuzu.
Saime Paydaş : Tıp profesörü.
Semra Paydaş: İç hastalıkları alanında uzman. Profesör.
Semih Tangolar (1959- ) : Bahçe bitkileri dalında profesör.
Sevgi Paydaş (1960- ) : Bahçe bitkileri alanında uzman. Profesör.
Sevgi Kafalı (1941 - ) : Bilim adamı. Tarihçi.
Sinan Eti(1956- ) : Profesör. Alanı bahçe bitkileri.
Yaşar Gürgen (1940- ) : İktisat öğrenimi gördü. Tarım ekonomisi alanında profesördür.
Yılmaz Kurt : Tarih doçenti.
Yusuf Kırtok (1943- ) : Bahçe bitkileri alanında profesör.
Sevinç Sokullu (1926 - ) : Eczacılık Fakültesini mezunu. Bu fakülteyi bitirdikten 18 yıl sonra DTCF Tiyatro Bölümünde okudu. Bu alanda doktora yaptı. Çalışmaları tiyatro alanında oldu.
Şükrü Halûk Akalın(1956 - ) : Türkoloji profesörü. Türk Dil Kurumu üyesi.
Veyis Tansı (1957- ) : Tarla bitkileri alanında profesör.
Yusuf Halaçoğlu: Profesör olan Halaçoğlu Türk Tarih Kurumu başkanıdır.
ŞAİR, YAZAR VE ÂŞIKLAR
Abdülvahap Kocaman (1934 - ): Âşık. 1950’den sonra destan satarak geçimini sağladı. İlerlemiş yaşına rağmen halen şairliği sürdürmektedir. Adana âşıklık geleneğinde birçok âşığın ustasıdır.
Abdünnafi İffet Efendi (1824 - 1891 Hicaz) : Şair, yönetici. İçlerinde Elazığ Valiliği de olmak üzere çeşitli devlet görevleri yaptı. Yapıtları: Divançe-i Şiir, Mahzen-i Esrar-ı Şuara, Kamilül-Asar, Mizanül-Buhran, Tuhfetü’l-Fikir
Admî ( 1820-1894 ) : Şair, gazeteci. Ziya Paşa’nın yardımcılığını da yapan Admi Vilayet gazetesinin müdürlüğü yaptı. Şükufename adında bir şiir kitabı var. Seyhan gazetesinin yazarı ve yöneticisi.
Ahmet Ada (1947 - ) : Şair, yazar. Ceyhan Lisesinde sürdürdüğü öğrenimini yarıda bırakarak çeşitli işlerde çalıştı. Şairliğiyle ünlendi. Şiirleri ödüller kazandı.Pek çok şiir kitabı var. Gün Doğsun Gül Üstüne(1980), Begonyalı Pencere(1998) ilk ve son şiir kitaplarıdır.
Ahmet Hamdi Efendi (XIX.yy.): Divan şairi. Ulemadandır. İyi bir şairdir.
Ahmet Köklügiller (1936 - ) : Yazar. Türkçe öğretmeni. Edebiyata şiirle girdi. Deneme, inceleme türünde ürünler de verdi. Çocuk kitapları yazıp yardımcı ders kitapları ve sözlükler hazırladı.
Ahmet Naim Efendi ( ? - 1831) : Divan şairi. Adana’da öğrenim gördü. Kâtiplik yaptı. Bir anlaşmazlık sonucu yanında çalıştığı kişi tarafından idam ettirildi.
Ali ( ? - 1640 ) : Şair, tarihçi. Şair Nefi’nin öğrencisi. Arapça, Farsça, Türkçe yapıtlar vermiştir.
Ali İlmî ( Ali Bilgili), (1878-1964) : Şair, yazar. Adana’da resmi gazete yazarlığı ve matbaa müdürlüğü yaptı. Devlet memuru olarak başka görevlerde de bulundu. Adana’da yayımlanan Anadolu, Teceddüt gazetelerinin başyazarlığını yaptı. Rehber ve Ferda gazetelerini çıkardı. Kozan’dan milletvekili oldu. Kurtuluş Savaşı’na karşı tutumu nedeniyle 150’lik oldu.
Ali Kanuni (1870-1902) : Şair. II. Abdülhamit döneminde düşünceleri nedeniyle boğdurulan bir şairdir.
Ali Püsküllüoğlu (1935 - ) : Yazar, şair. Liseden sonra sanat ve edebiyat ağırlıklı işlerde çalıştı. Değişik gazete ve dergilerde düzeltmenlik, yazı işleri müdürlüğü gibi görevlerde bulundu. TDK yayın ve tanıtma kolunda çalıştı. Kadirli’de Karacaoğlan dergisini çıkardı. Yusufçuk, onun çıkardığı bir başka dergidir. Şiire ek olarak sözlükler hazırladı, çocuk kitapları yazdı.
Ali Remzi Efendi: ( ? - 1838 İstanbul) : Divan şairi. Bir süre memleketinde öğrenim gördükten sonra İstanbul’a geldi. Müderris oldu. Müfettişlik ve kadılık yaptı.
Arif Bilen (1913-1950) : Yazar. Robert Koleji bitirdikten sonra ABD’de Perdue Üniversitesi’nde okudu. Yücel dergisi kurucusu ve yazarlarındandır.
Arzu Bacı (1964 - ) : Âşık. Kadın âşıklar sorulduğunda adı geçen az sayıda kişiden biridir. Mahlası “Bacı”dır.
Atıf Özbilen (1929 - ) : Şair, eleştirmen. Yeni Adana gazetesinde yazdı. Güney Hareketleri adını taşıyan bir dergi çıkardı. Güney sanat dergisini 14 sayı çıkardı. İstanbul’da Güney’i yeniden çıkardı.
Ayşe Çağlayan (1939 - ) : Âşık. Âşık Muzaffer Çağlayan’la evlidir. Yedi yaşından beri şiir söylemesine karşılık, âşıklığa kocasına âşık olduktan sonra başlamıştır.
Celal Sahir Muter : Şair, gazeteci. Talat Muter’in oğlu. 1922’de çıkan Hayat’ın yazarlarındandır.
Ceyhun Can (1940 -1979 ): Şair. İÜ Hukuk Fakültesini bitirdi. İlk şiirleri Adana’da Şölen ve kendi yayınladığı 18 dergilerinde çıktı. Türkiye İşçi Partisi kurucularından olan Ceyhun Can, Adana'da yazıhanesinde saldırıya uğrayıp teröre kurban gitmiştir.
Çetin Yiğenoğlu (1948 - ) : Gazeteci, yazar. Cumhuriyet gazetesi bölge temsilciliğini yürütmektedir. Çukurova Gazeteciler Cemiyeti başkanlığı yapmıştır. Gazetelerde yazdığı röportaj ve araştırmacı gazeteciliğe yönelik yazıları yanında edebi yazıları da vardır. Öyküleri kitap olarak yayımlanmıştır. Kendisi edebiyatçı yanını ön planda görmektedir.
Dadaloğlu( XIX.yy.): Âşık. Doğum yeri ve tarihi, hakkındaki diğer bilgiler kesin değildir.Toroslarda göçebe yaşayan Avşarlardan Dadaloğlu Âşık Musa adlı şairin oğludur. Asıl adı Veli’dir. İyi saz çalıp, şiir söylemekte ve hikâye anlatmaktadır. Bazı bilgilere göre Avşar beyleri yanında kâtiplik ve imamlık yapmıştır. Kozanoğullarının ayaklanması üzerine Fırka-i İslahiye adlı orduyla Derviş Paşa görevlendirilmiş ve ayaklanmayı bastırmıştır. Avşarların bir kısmı Sivas’a yerleştirilmiş, bazı Avşar beyleri İstanbul’da oturmaya mecbur edilmişlerdir. Dadaloğlu şiirlerinde bu mücadeleyi işlemiş, kahramanlık ve yiğitlik şiirleri söylemiştir.
Deli Boran (XIX.yy.) : Âşık. Bir rivayete göre Çorumlu, bir rivayete göre Adanalıdır. İskân nedeniyle Çorum’a gitmiştir. Üç peşli entari giymesi ve garip davranışlarda bulunması nedeniyle deli olarak nitelenmiştir. Boran ve Deli Boran mahlaslarını kullandı.
Demirtaş Ceyhun (1934 - ) : Romancı, öykücü ve denemeci. Devlet Güzel Sanatlar Akademisi mezunu. Serbest mimarlık yaptı. Bir ara kitapçılık yaparak yayın dünyasında yerini aldı. Yazarlığı uğraş edindi. Öykü ve romanlarıyla ödüller kazandı. Son zamanlarda araştırmaya yönelik ürünler vermektedir. Çamasan’la Sait Faik(1972), Apartman’la Türk Dil Kurumu Öykü Ödülünü kazandı(1974). Asya romanıyla TRT Roman Başarı Ödülünün sahibi oldu (1974). Haçlı Emperyalizm ilk deneme kitabıdır. Türk Edebiyatında Anadolu, araştırma alanında verdiği ürünlerden biridir.
Elbeylioğlu (XIX.yy.) : Âşık. Bir rivayete göre Barak Türkmen beylerindendir. Düziçi’nin Elbeyli köyündendir. Adı çevresinde oluşmuş Elbeylioğlu hikâyeleri ile tanınmaktadır.
Fatma Behice Batur (1911- ) : Âşık. Osmanlıca bilmektedir. Türkçe’yi kendi çabasıyla öğrendi. Beş yaşında yitirdiği annesi de âşıktır
Ferrahi (1934-1969 Adana): Âşık. Asıl adı Mehmet Ali Metin’dir. Ferrahi mahlasıyla ünlü halk şairidir. Çiftçilikle uğraştı. Yavuzlar mahallesinde bir saz evi açıp öğrenciler yetiştirdi. 30 yaşında ses telleri felç olduğundan sesini yitirdi. Bundan sonra sadece saz çaldı. Türkülerini ise aşık olarak yetiştirdiği kızı Emine söyledi.
Feymani (1942 - ): Âşık. Asıl adı Osman Taşkaya’dır. Âşıklığa merakı yüzünden ilkokuldan sonra okumadı. Askerliğe kadar köyünde çiftçilik ve çobanlık yaptı. İstanbul’da bir oyuncak fabrikasında çalıştı. Başka işler de yaptıktan sonra 1968 yılında âşıklığa, 1971 de ise köyüne döndü.
Gündeşlioğlu ( XVIII-XIX. yy.) : Âşık. Elbeylioğlu’nun kayınbabası olduğu, Düziçi’nin Bayındırlık köyünden olduğu, bu köyde hâlâ aynı ad ve soyadını taşıyan kişilerin yaşadığı söylenmektedir. Zengin bir bey iken yoksul düşüp çobanlık yaptığı da onun hakkında verilen bilgiler arasında yer alır.
Hacı Nuri (1855 -1909) : Şair. Arapça, Farsça ve Türkçe olmak üzere üç dilde şiirler yazdı.
Hakkı Bey (1853 -1915 İstanbul): Şair. Tam adı Mehmet Hakkı Bey’dir. Yeğen Ağazade Hakkı olarak da bilinir. Ali Münif Yeğenağa’nın babasıdır.Adana mektubi kaleminde çalışmış, Adana merkez mutasarrıflığında tahrirat müdürlüğüne gelmiştir. İmparatorluğun çeşitli yerlerinde görev yapmıştır. Emekli olduktan sonra geçim sıkıntısı çekmiş, kendini içkiye vermiştir. 1331’de ölmüş Eyüp’te defnedilmiştir.
Hakkı Dönmez (1881 - ? ) : Âşık. Medrese öğrenimi gören âşık Arapça ve Farsça bilir.
Hasan Talat Muter (1863-1942) : Şair. Sınırlı bir medrese öğrenimi gördü. Önce Fuzuli, Nedim sonra Kemal, Hamit, Ekrem yolunda yürüdü. Bu yüzden şiirleri eski ve yeni tarzın özelliklerini birlikte taşır. Şiirlerinin bir kısmı Görüşler dergisinin kendisine ayırdığı sayısında yayımlandı.
Hasibe Hatun ( ? - 1945 Adana) : Âşık. Ağıt türünde söylediği şiirlerle tanınmıştır.
Hayret (1848-1913 İstanbul) :Tam adı Mehmet Bahaiddün Hayret Efendi’dir. İstanbul’da medreseye devam etti. Darülmuallimin’den de diploma alarak öğretmen oldu. İstanbul’da giderek yükselerek değişik kurumlarda öğretmenlik yaptı. Bir makalesi nedeniyle beş yıl Rodos’ta sürgün olarak yaşadı. Şiirleri ölümünden sonra Eşar-ı Hayret adıyla bir araya getirilmiştir.
Hazım Demirci (1925-1996): İlkokulu bitirdi. Deli dolu olmasından dolayı Deli Hazım olarak tanınmıştır. Mahlas olarak Deli Hazım’ı da kullandı. Pek çok aşığı etkiledi.
Hoca Mehmet Hayrettin (1848-1912) : Şair . Hiciv yönü ağır basan şiirleriyle tanındı. Yüksek rütbeli görevliler rahatsız oldukları için onu sansür kurulunda görevlendirerek kontrol altına almak istediler. Bu kez de padişaha muhalif olanların yapıtlarına basılma izni verdi. Bu nedenle görevden alındı.
Hüseyin Kalaba (1921 -1979) : Eğitimci, yazar, şair. Adana Öğretmen Okulunu bitirip öğretmenliğe başladı. Çocuklara yönelik ürünler verdi. Masallar yazdı. Şiir ve başka türlerde de yapıtları vardır.
Hüseyin Ali Çelebi (XVIII. yy.) : Zeamet sahibi bir müderristir. Urfi-i Sani olarak anılan ve Nefi tarzında kasideler yazan şairin pek çok da gazeli vardır.
İbrahim Selami (1860-1946) : Âşık. Fransız işgalinde Adana’dan ayrılan âşığın yaşamı yoksulluk içinde geçmiştir.
İsmail Emre (1899 - ? ) : Hak âşığı. Kaynakçılık yapan şair Çukurova yöresinde Yeni Yunus Emre adıyla tanınmaktadır. Mutasavvvıf bir şairdir. Şiirlerine doğuş demektedir.
Kahraman Olgaç : Yazar. Satrançla ilgili kitaplar yazdı.
Kamuran Şipal (1926 - ) : Öykücü, çevirmen. Pertevniyal Lisesini ve İ.Ü Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi.Almanya’da iki yıl ihtisas gördükten sonra fakültesinde okutmanlık yaptı ve emekli oldu. Şiirle edebiyat dünyasına girip öyküyle devam etti. Bir öyküsüyle TDK Hikâye Yarışmasını kazandı. Elbiseciler Çarşısı kitabıyla da Sait Faik Hikâye Armağanını kazandı(1964).Köpek İstasyonu adlı yapıtıyla 1988 Türkiye Yazarlar Birliği Hikâye Ödülünü aldı.
Kasım Ener (1902 - 1995) : Araştırmacı, yazar. Almanya’daki Hohenheim Tarım Yüksek Okulu mezunudur. Adana İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisinde görev yaptı. 1939-1946 arasında belediye başkanlığı yaptı. VIII. Dönemde milletvekili seçildi. Adana’yı konu alan pek çok yayını vardır. Tarih Boyunca Adana Ovasına Bir Bakış, Çukurova Kurtuluş Savaşı’nde Adana Cephesi, Ramazanoğulları ve Türkmen Beyliği, Adana Tarihine ve Tarımına Dair Araştırmalar yapıtlarının birkaçıdır.
Karacaoğlan (XVII. yy.) : Hakkındaki bilgilerin çoğu rivayet özelliğindedir. Buna göre badeli bir şairdir. İyi saz çaldığı ve birçok yöreyi dolaştığı onunla ilgili bilgilerimiz arasında bulunmaktadır. Karacaoğlan onun mahlasıdır. Şiirleri geniş bir coğrafyada yayılıp tanınmıştır. Hatta bir Karacaoğlan geleneği oluşmuştur. Karacaoğlan’ı taklit eden pek çok âşık vardır. Bunun sonucunda birden çok da Karacaoğlan ortaya çıkmıştır. Bugüne ulaşan şiirlerinin sayısı beş yüzün üzerindedir
Kul Mustafa (1930 - ): Dadaloğlu soyundandır. Dadaloğlu’nun torunu olduğundan Posoflu Müdami ona Toruni mahlasını vermişse de o bunu benimsememiştir. Pek çok kez aşıklar bayramına katılıp dereceler aldı. Adana aşıklarının ustaları arasında yer alır.
Mehmet Çetinkaya (1963- ) : Şair, yayıncı. Söylem dergisinin sahibi. Yıllar sonra Adana’da bir dergiyi düzenli olarak 63 sayı çıkarma başarısını gösterdi.
Mehmet H. Doğan (1931- ) : Eleştirmen. İlk ve orta öğrenimini Adana’da yaptıktan sonra Harp Okulu’na gitti ve 1953’te bitirdi. Bir süre görev yaptı. Sağlık nedeniyle İngilizce’ye yöneldi. Amerika’da İngilizce öğrenimi yaptı. Dönüşünde bu alanda çalıştı. Öykü ve şiirle edebiyat dünyasına giren Mehmet H. Doğan eleştiri ve denemeleriyle ün kazandı. Çeviri alanında da ürünler verdi. Biri Turgay Gönenç’le olmak üzere iki antoloji kitabı çıkardı. 1973’te çıkardığı Tekrarın Tekrarı adlı yapıtıyla TDK Eleştiri Ödülünü kazandı.
Mehmet Husrev Efendi (XIX.yy.) : Şair. İstanbul’da Halet Efendi’nin yanında Divan kâtibi oldu. Başka vezirlerin yanında da kâtiplik yaptı. Memleketi olan Adana’da vefat etti.
Menemenlizade Mehmet Tahir(1863-1903 İstanbul) : Şair, yazar. İstanbul’a götürülerek okutuldu. Mekteb-i Mülkiye’yi bitirdi. Kalemlerde çeşitli derecelerde görev yaptı, müdürlüklerde bulundu. Öğretmenlik de yaptı. Bir süre Adana maarif müdürlüğü görevini sürdürdü. Gayret dergisini çıkardı. Şiirleri ve makaleleri vardır.
Mustafa Arif Arık (1925-1963) : Şair. Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu. Kaymakamlık yaptı.
Mustafa Emre(1955- ) : Şair,yazar. Altın Koza Şiir Yarışmasında iki kez birincilik
ödülü kazandı. Geçmişten Geleceğe Çukurova’da Şiir adlı bir antoloji hazırladı. İki şiir kitabı yayımlandı. Tömer’in şiir yarışması ile Sabri Altınel şiir yarışmasında da ödüller aldı.
Mustafa Onar (1931- ) : Araştırmacı, yazar. Öğretmenlikten emekli oldu. Yakın tarihimizle ilgili araştırmalar yaptı. Üçü Adana’yla olmak üzere yayımlanmış dört kitabı vardır.
Muzaffer İzgü: (1933- ) : Romancı, öykücü, çocuk kitapları yazarı. Diyarbakır İlköğretmen Okulunu bitirdikten sonra değişik yerlerde öğretmenlik yaptı. Aydın’da görev yaparken emekli oldu ve yazarlığa yöneldi. Özellikle gülmece öyküleriyle tanındı. Roman alanında ürün vermekle birlikte öyküde yoğunlaştı. Öykü kitaplarının sayısı kırkın üzerindedir. Çocuklara yönelik de pek çok yapıt verdi. Radyo için yazdığı skeçler beğenildi. Donumdaki Para (1977) adlı öykü kitabıyla 1978 yılında Türk Dil Kurumu Öykü Ödülünü aldı. Halo Dayı Ve İki Öküz (1973)adlı romanı televizyon dizisi oldu. Kaynanalar-Kaynatalar( 1972) ve Her Devrin İti(1975) sahnelenen oyunlarından sadece iki örnektir.
Nihat Ziyalan (1936 - ): Şair, aktör. İlk şiirleri Adana’da Bugün gazetesinde çıktı. Kimi şiirleri 2. Yeni çizgisindedir. Bir ara Adana Şehir Tiyatrosu ve Ankara Sanat Tiyatrosu’nda aktörlük yapan Nihat Ziyalan Avustralya’ya göç etmiş, halen orada yaşamakta ve şiirlerini Türkiye’de çeşitli dergilere göndermektedir. Asık Yüzlünün Biri (1963), Avustralya’dan Şiirler (1986).
Nurer Uğurlu (1940 - ): Şair, yazar. Mersin Lisesinde sonra İ.Ü Hukuk Fakültesini bitirdi. Orta öğretime yönelik tarih ve edebiyat kitapları yazdı. Şiir yanında eleştiri, anı-roman ve inceleme yazıları yazdı. İlk şiiri Adana’da çıkan Salkım dergisinde yayımlandı. Masal(1964), Rüzgardan Rüzgara(1993) şiir kitaplarından ikisidir.
Oktay Akıncı ( 1949 - ) :1965 yılında şiire başladı. Aralarında Yarın, Gösteri’nin de bulunduğu çeşitli dergilerde şiirlerini yayımladı. 1983’te bir yıl süreyle Yaşam İçin Şiir dergisini çıkardı.
Orhan Kemal (1914-1970 Sofya) : Roman ve öykü yazarı. Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür.Yüksek okul mezunu bir babanın oğlu olmasına karşılık öğrenimini sürdürmedi ve orta okuldan ayrıldı. Hayatını kazanmak için her türlü işte çalıştı. Askerliğinin bitmesine 40 gün kala tutuklandı. Edebiyata şiirle başladı. Şiirlerini Kayseri cezaevinden dergilere gönderdi. Bursa cezaevinde Nazım Hikmet’le tanışmasından sonra onun önerisiyle öyküye geçti. 1945 yılında Varlık dergisi okuyucularınca en beğenilen öykücü seçildi. Öyküde kendisini biledikten sonra romana geçti. Öykü yazmayı da bırakmadı. Son öykü kitabı 1968’de son romanı da 1970’te çıktı. Orhan Kemal bazı öykü ve romanlarını tiyatro haline koydu. Oyunları pek çok kez sahnelendi. Orhan Kemal pek çok da senaryo yazdı. Bunların çoğunda adı geçmedi. Gezmek ve tedavi olmak için gittiği Sofya’da vefat etti.
Öksüz Ali ( ? ): Âşık. Yaşamı hakkında elimizde bilgi yoktur. O daha çok adı çevresinde örülen hikâyeyle tanındı. Adana’daki âşıklar onu usta kabul ettiklerini belirtmektedirler.
Ömer Lütfi Efendi (1817 - ? İstanbul) : Divan şairi.Yaşamı hakkındaki bilgiler yok denecek kadar azdır. Fatin Tezkiresi’nde bir gazeli vardır.
Özcan Karabulut (1958- ) : Öykücü.ODTÜ’de İstatistik öğrenimi gördü. Edebiyat Derneği kurucularındandır. Genç kuşağın başarılı öykücüsü. Öykülerinde Adana çeşitli yönleriyle yer almıştır.
Pekşen Tamdoğan (1933- ) : Yazar, şair, çevirmen.Siyasal Bilgiler mezunudur. Şiir çevirileri yaptı. Şiirler yazdı. Kozanca adlı bir araştırma kitabını Çetin Yiğenoğlu ile birlikte çıkarttılar.
Recep Bilginer (1922- ) : Oyun yazarı, gazeteci. İlk öğrenimini Adana’da yaptı. Bir yıl İstanbul Gazetecilik Enstitüsüne devam etti. Vatan’da gazeteciliğe başladı. İstanbul Belediyesi’nde çeşitli görevlerde bulundu. Şiirle edebiyata giren Bilginer sonra oyun yazarlığına yöneldi.1968’de yazdığı Utanç Dünyası ile İlhan İskender En Başarılı Oyun Yazarı Ödülünü aldı. Yunus Emre ile 1980 TDK Tiyatro Ödülünü aldı. Sarı Naciye, Parkta Bir Sonbahar Günüydü de onun tanınmış oyunlarındandır.
Salih Bolat (1956- ): Şair. Ankara İktisadi Ticari İlimler Akademisini bitirdi. Bir süre öğretim üyesi olarak çalıştı. Kitabevi, Yaşar Nabi Nayır ve Ceyhun Atuf Kansu şiir ödüllerini aldı. Yaşanan(1883), Uzak ve Eski(1995) şiir kitaplarından ikisidir.
Sedat Memili (1956 - ) : Yazar, şair. Adana İTİA mezunu. Bir gazetede köşe yazarlığı yapıyor. Yayımlanmış üç kitabı var.
Selma Aktan (1932 - ): Yazar, araştırmacı. Öğretmendir. Adana yıllıklarının bazılarının hazırlanmasında görev aldı. Adana İli Yakın Çevre Araştırmaları adlı bir kitap çıkardı.
Süruri (1752-1814 İstanbul) Divan şairi. Asıl adı Seyyid Osman’dır. Hüzni mahlasıyla şiirler yazdı. Sonra Süruri mahlasını aldı. İstanbul’a gelip Şeyhülislam Mehmet Şerif Efendi’den ders aldı. Kadılığa atandı ve değişik yerlerde görev yaptı. Süruri tarih düşürmeye meraklıydı. Tarih düşürmekte aynı zamanda hünerliydi de. Bu yüzden Süruri-i Müverrih adıyla anıldı. Hezliyat türünde de şiirler yazdı. Kimi zaman küfürlü, açık saçık şiirlerinde Havai mahlasını kullandı.
Süleyman Şahin Tar (1913- ) : Şair, öykücü. Öyküleri Çığ dergisinde yayımlandı. 141’e aykırı davranmaktan yargılanıp Mersin’e sürgün edildi. Vatan Partisi kurucuları arasında yer aldı. Öykü yanında şiirler de yayımladı. Iztırap ve Arkadaş adında iki kitabı bulunmaktadır.
Taha Toros (1912- ) : Araştırmacı, yazar. Adı Ömer Taha Toros’tur. Adana Lisesini, sonra İstanbul Hukuk Fakültesini bitirdi (1933). İstanbul’da maliye memurluğu yaptı. Yedek subaylıktan sonra 1937’de Adana’ya döndü.Ticaret odasında kâtiplik yaptı. Hece vezniyle yazılmış şiirleri ile Çukurova ve Adana’ya yönelik yapıtları vardır. Şiirlerini Hayat dergisinde yayımladı. Daha sonra araştırma ve inceleme çalışmalarına yöneldi. Bu tür çalışmalarını gazetelerde dizi olarak yayımladı.Tarih, sanat halkbilimi ve monografi türünde çalışmaları vardır. Kitapları: Toros Demetleri, İki Ses, 5 Kanunısani, Türk Kadın Şairleri, Çukurova’da Etili Şairler, Toroslarda Tahtacı Oymakları, 15.Cumhuriyet Yılında Adana, Çukurova’da Köy İktisadiyatı, Atatürk’ün Adana Seyahatleri, Ziya Paşanın Adana Valiliği. Taha Toros’un bunlar dışında kalan kitapları da vardır. Anılarını ise Mazi Cenneti adıyla yayımlamıştır (1992).
Tuncer Uçarol: (1941 - ) Şair, eleştirmen. Adana Lisesinin ardından Siyasal Bilgiler Fakültesini bitirdi. Ticaret Bakanlığında müfettişlik yaptı. Yeni Adana gazetesinde edebiyat ve sinema eleştirileri yazdı. Şimdi çeşitli dergilerde şiir üzerine eleştiriler yazmaktadır.
Turan Altuntaş (1932- ) : Yazar. Köy enstitülü öğretmenlerdendir. Gazete ve dergilerde çeşitli yazıları çıktı. Üç öykü kitabı yayımladı. Cumhuriyet gazetesindeki yazıları da Aydın Kime Denir adıyla basıldı.
Turan Oflazoğlu (1932 - ) : Oyun yazarı, şair. Yüksek öğrenimini İÜ İngiliz Dili ve Edebiyatı ile Felsefe Bölümünde yaptı. Askerliğini bitirdikten sonra gittiği Amerika’da Wasington Üniversitesinde tiyatro ve oyun yazarlığı dersleri aldı. İlk oyunları Keziban ile Allahın Dediği Olur’u 1967’de Amerika’da yazdı. Keziban Amerika’da oynandı.Turan Oflazoğlu ilk oyunu dışındaki oyunlarında konu ve kişilerini tarihten seçti.Oyunlarında tarihi olaylardan çok kişilerin içdünyalarını yansııtığı dikkati çeker. Oflazoğlu çeviriler de yaptı. Oyunlarıyla ödüller kazandı.
Yücel Kayıran (1964- ): Eleştirmen, şair. Hacettepe Ü. Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünü bitirdi. 1984’ten bu yana çeşitli dergilerde şiir ve eleştirileri çıkmaktadır. Hayaline Firar Edemeyenlerin Afsunu(1997) onun şu an için tek şiir kitabıdır.
Yahya Nüzhet (1894-1922) : Yazar, gazeteci. 1. Dünya Savaşı’nda subay olarak Medine’de görev yaptı. Adana’ya döndüğünde kurtuluş mücadelesine katıldı. Kurtuluştan sonra Garp cephesine gönüllü olarak gitti. Hastalığı üzerine gönderildiği Adana’da vefat etti. Hayat gazetesi yazarıdır.
Yaşar Kemal (1922- ) : Asıl adı Kemal Sadık Göğceli’dir. Öğrenimini orta son sınıfa kadar sürdürebildi. İnşaatlarda denetçilikten pirinç tarlalarında su bekçiliğine varana kadar pek çok işte çalıştı. Adana’da maniler, ağıtlar derleyerek edebiyata girdi. Şiirler de yazdı. 1951’de İstanbu’a gidip Cumhuriyet gazetesine girdikten sonra yaşamı değişti. Bu gazetedeki röportajlarıyla ünlendi. Gazeteden ayrıldıktan sonra tüm vaktini edebiyata ayırdı. Önce şiirden öyküye, sonra öyküde de çok kalmayıp romana geçti. Öyküden uzaklaştığı düşünülürken Kuşlar da Gitti ile öyküden kopmadığını gösterdi. Yaşar Kemal çocuklar için de bir kitap yazdı. Sabahattin Eyüboğlu ile Ağacın Çürüğü adında bir de antoloji çıkarttı. Yaşar Kemal bugün de verimli bir yazar olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
Yeğen Ali ( ? ) : Âşık. Darende valisi Ali Paşa’nın yeğenidir. Mahlası da buradan gelmektedir. Adı çevresinde örülen aşk hikâyesiyle tanınır. Eldeki şiirler de bu hikâyeden kaynaklanmaktadır.
Ziya Bey (Adanalı), (1870-1932): Şair. Adana valisi şair Ziya Paşa tarafından yetenekli bulunup İstanbul’a gönderilmiştir. Bir süre tıbbiyeye devam etmiştir. Kalıplara sığacak bir yapıda olmadığından serseriyane yaşamıştır. Seraskere hakaretten tutuklanıp Fizan’a sürülmüştür. Afla döndüğünde de merkezden uzaklaştırmak için Afyon Evkaf Müdürü yapılmıştır. Çok yetenekli bir şair olmasına rağmen yaşantısına dikkat etmemiş, sürekli kendini bilmeyecek derecede içmiş, sefil bir hayat sürmüştür. Şiirleri dağınık olarak kalmıştır.
SİNEMA- TİYATRO OYUNCULARI, YÖNETMEN VE YAPIMCILAR
Abdurrahman Keskiner (1941- ) : Sinema yapımcısı. Çiftçiliği bırakıp yapımcılığa başladı. Umut film şirketini kurdu. Güney Filmin kurulmasında öncülük yaptı. 1965-1971 arası Yılmaz Güney’e menecerlik yaptı. El Kapısı, Hazal önemli filmleri arasındadır. Otuzun üzerinde film yaptı.
Ahmet Hoşsöyler: (1952- ): Sinema oyuncusu, yönetmen. Adana’daki öğreniminden sonra Almanya’ya gidip Spor Akademisini bitirdi. Boks antrenörlüğü ve şarkıcılık yaptı. Bavyera Stüdyolarında eğitim gördükten sonra asistanlığa başladı. Türkiye’ye dönünce oyunculuk yaptı. Uzun metrajlı filmler ve belgeseller çekti.
Ahmet Ündağ (1946- ): Yönetmen. Adana Erkek Lisesi mezunu. Asistanlık yaparak sinemaya girdi. Gaddarlar adlı filmin bir bölümünü çekerek yönetmenliğe geçti. Sonra bağımsız olarak filmler yönetti.
Ali Habib Özgentürk (1945- ): Yönetmen. İ.Ü.Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü mezunudur. Öğrencilik yıllarında amatör olarak tiyatroyla uğraştı. Adana Şehir Tiyatrosu ve Arena Tiyatrosunda oyunculuk yaptı.Sokak Tiyatrosunu yönetti, oyunlar yazdı. Öyküler ve radyo oyunları da yazan Özgentürk, belgesel filmler çekmeye başladı. Asya Film şirketini kurdu. Asistanlık döneminden sonra Hazal ile ilk filmini çekti. At filmi ilgi gören filmlerinden biri oldu.
Ali Şen (1918 -1990): Sinema ve tiyatro oyuncusu. Adana Halkevinde sahneye çıktı. Sadi Tek’te profesyonel oldu. 1953’te Ahretten Gelen Adam filmiyle sinema oyunculuğuna başladı. 500 kadar filmde rol aldı.
Alinur Uğurpakkan: Tiyatro oyuncusu, grafiker ressam.
Altan Karındaş: Tiyatro oyuncusu, kantocu. Film seslendirmeleri de yaptı.
Arif Keskiner (1938- ): İstanbul İTİA mezunu. Günaydın gazetesinde spor muhabirliği yaptı. Orada fotoromanlar çekti. Ekte ve Çiçek film şirketlerini kurdu. Kısa bir dönem seks komedisi türünde filmler yaptı. Daha sonra Bereketli Topraklar Üzerinde, Selvi Boylum Al Yazmalım gibi düzeyli filmlere imza attı.
Aytaç Arman (1948 - ) : Orta kuşağın başarılı aktörü. Ses dergisinin açtığı yarışmada Tarık Akan’ın ardından ikinci olmasıyla sinemaya girdi. Yakışıklı jön rolleri oynadı. Süreyya Duru’nun filmleriyle tanındı.Bedrana, Kara Çarşaflı Gelin filmlerinden örnekler arasında sayılabilir. Düşman filmiyle de büyük bir çıkış yaptı.
Bilal İnci (1936- ) : Sinema oyuncusu. Yönetmen Kemal İnci’nin kardeşi.Çeşitli işlerde çalıştı. 1966’da Karanlıkta Vuruşanlar filmiyle sinemaya girdi. Kötü adam rollerinde oynadı. Karakter oyuncusu olarak öne çıktı. Almanya’ya yerleşince sinemaya ara verdi. Rol aldığı filmler arasında Ezo Gelin, Dönüş sayılabilir.
Bünyamin Satanoğlu (1942 - ) : Tiyatro oyuncusu, yönetmen. Geçimini sağlamak için çeşitli işler yaparken tiyatroya da yoğun ilgi gösterip emek verdi. 1967’de “Dost Oyuncular”ı kurdu. 1974’te Adana Belediyesi Ziya Paşa Tiyatrosunun sorumlu yönetmenliğini yaptı. Şu anda akvaryumculuk yapmakta ve tiyatroyu da sürdürmektedir.
Cemil Şahbaz: Sinema oyuncusu. Aynı zamanda milli yüzücüdür. 1973 yılında Ses dergisi yarışmasında ikinci oldu. Uzay Yolu ile sinemaya geçti. Kara Murat, Kartal Yuvası, ince Memet oynadığı filmlerden birkaçıdır.
Cengiz Sezici: Tiyatro ve sinema oyuncusu.
Çoşkun Güven: Adana Halkevi’nin ilk temsil kolu yönetmeni.
Ercan Kont (1942- ) : Tiyatro oyuncusu. Adana Belediyesi Şehir Tiyatrosu müdürlüğü yaptı.
Demir Karahan (1944- ): Avusturya Lisesi ve sonra Şişli İktisadi Ticari İlimler Akademisini bitirdi. Sinema dünyasına girdikten sonra katıldığı Ses dergisinin yarışmasında finale kaldı. Çeşitli filmlerde oynadı. Bir filmde oynadığı Fransız aktrisle evlenip Fransa’ya gitti ve bir süre Paris’te yaşadı.
Güven Şengil (1941- ) : Sinema ve tiyatro oyuncusu. İstanbul Belediye Konservatuvarı mezunu. 1956’da Adana Şehir Tiyatrosunda oyunculuğa başladı. Ulvi Uraz, Gazanfer Özcan, Münir Özkul ve Ankara Birlik tiyatrolarında çalıştı. Kendisi de Kardeş Sahne adında bir topluluk kurdu. Filmler çevirdi. Baba, Düşman oynadığı filmlerdendir.
Hamdi Paramyok: Adana Halkevinin ilk temsil şubesi yönetmeni ve oyuncularındandır.
Hikmet Sihay (1915- ): Grafiker ressam, tiyatro oyuncusu. Adana Halkevi temsil şubesi oyuncusudur. Futbolculuğu yanında Adana takımlarına çeşitli biçimlerde katkıda bulunmuştur.
Hüsnü Çetiner (1948- ): 1980’li yıllarda Mahmut Hekimoğlu ile Gökçen film şirketini kurup yapımcılığa başladı. Yönetmenlik de yaptı.
İrfan Atasoy (1937- ): Küçük yaşlarda sinemaya girdi. Sinemanın her alanında çalışmalar yaptı. Vurdulu kırdılı filmlerde başrol oynadı. 1970’lerde Yılmaz Güney’le bazı filmlerde çalıştı. Sinema salonu işletti. 1960’ta bir film şirketi kurarak yapımcılıkla uğraştı. Film getirtme işine de girdi.
Mahmut Hazım Kısakürek (1954- ) : Tiyatro oyuncusu. Kukla ve Karagöz oynatıcısı. Geleneksel Gösteri Sanatları adlı topluluğu kurarak unutulmaya yüz tutan kukla ve karagözü yaşatmaya çalıştı.
Mahmut Hekimoğlu (1952- ) : Sinema oyuncusu. 1967’de İstanbul’a giderek ticaretle uğraşmıştır. 1973’te Ses dergisi yarışmasında finalist olup sinemaya atılmıştır. İstediği yere gelemeyen Hekimoğlu şarkıcılığı da denemiştir.
Mehmet Dinler (1928- ) : Yönetmen. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünü bitirdi. Bakırköy Bez Fabrikasında memurluk yaptı. Osman F. Seden’e asistanlık yaparak sinemaya girdi. Malta Film Şirketini kurdu. Sinema televizyon filmleri çekti. Sinekli Bakkal, Bazıları Dayak Sever filmlerinden iki tanesidir.
Melek Görgün : Oyuncu, manken,fotomodel. Türk sinemasının soyunan kadınlarındandır. Daha ilk filmi Donanma Kâmil’de soyundu. 1970’li yılların başında en çok film çeviren sanatçılardan biri oldu. Dansözlük de yaptı.
Menderes Samancılar (1954- ) : 1975 yılında Kelebek gazetesinin açtığı yarışmada fotoroman kralı seçildikten sonra sinemaya girdi. İnce Memet Vuruldu ilk filmidir. Ezik Anadolu genci tipiyle dikkati çekti.
Meral Zeren (1952- ) : Sinema oyuncusu, şarkıcı. On beş yaşında sahneye çıkıp, şarkı söylemeye başladı.1971’de sinemaya geçti daha çok güldürü filmlerinde rol aldı. Televizyon filmlerinde de oynadı.
Muhlis Sabahattin : Opera oyuncusu ve besteci.
Nurhan Tekerek (1959- ) : Bilim doktoru, tiyatro oyuncusu. Öğreniminden sonra Adana’ya dönerek tiyatroya çeşitli yönlerden hizmet etti. Çukurova Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.
Oğuz Bora : Tiyatro oyuncusu, yönetmen.
Oğuz Yalçın (1956- ): Ankara Ü. DTCF mezunu. Dokuz Eylül Ü. Sinema Televizyon Bölümünü de bitirdi. Asistanlıkla sinemaya başladı. 1990’dan sonra televizyon dizilerine yöneldi.
Sami Güçlü (1947- ): Reji asistanı, yönetmen. Haydarpaşa Lisesini bitirdikten sonra bir süre Toronto Üniversitesine devam etti. 1965’te sinemaya girdi. Film ve fotoroman yönetti. Feyzi Tuna’yla çalıştı.
Perihan (Duygulu) Doygun (1941-1995 Adana): Kumpanyalarda başladığı tiyatro yaşamını Adana Sanat Tiyatrosunda sürdürdü. Avni Dilligil tarafından İstanbul’a götürüldü. Orada çeşitli tiyatrolarda çalıştı. Filmlerde rol aldı. Bilal İnci ile evlendi. 1970’lerin ikinci yarısında Adana’ya gelerek tiyatro yapmaya başladı.. İkinci şehir Tiyatrosu’nda sahneye çıktı. Geçirdiği beyin ameliyatı sonrası öldü.
Saim Alpago: Oyuncu, yönetmen. Devlet tiyatrosunda çalıştı. Sinema filmlerinde de rol aldı.
Salih Güney (1943- ) : Sinema ve tiyatro oyuncusu. Konservatuar eğitimi gördü. Dormen tiyatrosunda sahneye çıktı. İlk filmini Dormen oyuncularıyla yaptı. 200 kadar filmde oynamasına karşılık istediği yere gelemedi. Aşk-ı Memnu adlı televizyon dizisindeki oyunuyla bir çıkış yakaladıysa da bunu iyi kullanamadı.
Şener Şen (1942- ): Tiyatro ve sinema oyuncu. Ali Şen’in oğlu. Şehir Tiyatrosunda sahneye çıktı. 1970’ten sonra sinemaya geçmiş, başarılı bir güldürü karakter oyuncusu olmuştur. Birçok filmde başrol oynadı.
Şükrü Üstün: Devlet tiyatrosu oyuncusu.
Yaşar Seriner (1944- ): İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümünden mezun. Asistanlık yaparak sinemaya girdi. Televizyon dizileri yönetti. Son zamanlarda reklam filmlerine yöneldi.
Yılmaz Duru (1933- ): Oyuncu, dansör, yönetmen. 1944’te bir operette sahneye çıktı. Dansörlük yaptı. Amerika’da dans dersleri verdi. Orada sinema ve TV eğitimi aldı. Tura filmi kurarak yönetmenliğe başladı. Yakasına taktığı kırmızı karanfil nedeniyle “Karanfilli Jön” olarak tanındı. Sovyet yapımcılarla dostluklar kurdu, ortak çalışmalar yaptı. Nazım Hikmet’in Ferhat İle Şirin-Bir Aşk Masalı bu çalışmalardan biridir. Değişik tarihlerde Antalya Film Festivalinde ödüller kazandı.
Yılmaz Güney (Pütün): Nüfus kağıdına göre 1937, kendi açıklamasına göre 1931 Yenice-Adana doğumlu. İlk ve orta öğrenimini Adana’da yaptı. Yüksek öğrenimini yarıda bıraktı. Kendisini geçim sıkıntısı ve yaşam kavgası içinde buldu. Irgatlık da dahil olmak üzere geçici işlerde çalıştı. And filmin Adana bürosunda çalıştı. Atıf Yılmaz’ın Bu Vatanın Çocukları filmiyle oyunculuğa başladı. Asistanlık yaptı. Senaryo çalışmalarına katıldı. At Avrat Silah’la yönetmenliği denedi. Geçim kaygısıyla sıradan filmlerde de oynadı. Başarılı oyuculuğuyla yakışıklı jön anlayışını yıkıp “Çirkin Kral” mitini yarattı. 1961’de bir öyküsü nedeniyle kısa süre hapis yatmıştı. 1972’de yasadışı bir örgüte yardım suçuyla tekrar hapse konuldu. 1974 affıyla özgür kaldı. Aynı yıl bir film çekimi için geldiği Yumurtalık’ta savcıyı öldürdüğü için 24 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Hapisteyken en olgun senaryolarını yazdı. 1981’de Isparta cezaevinden bayram iznine çıktıktan sonra yurt dışına kaçtı. 1983’te vatandaşlıktan çıkartıldı. 1982’de Cannes Film Festivalinde Yol filmiyle birinciliği Costa Gavros’la paylaştı. 1984’te Paris’te mide kanserinden öldü.
Yılmaz Güney daha sinemada tanınmazken öyküler yazmaktaydı. Salkım(Adana), Yeni Ufuklar, Pazar Postası dergilerinde öyküleri yayımlandı. On Üç Dergisine yazdığı Üç Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri adlı öyküsü yüzünden 1.5 yıl hapis altı ay sürgün cezasına çarptırıldı. Öykü, roman, mektup türlerinde ürünler verdi. Boynu Bükük Öldüler romanıyla Orhan Kemal Roman Ödülünü kazandı.
Yılmaz Köksal (1939- ) : Sinema oyuncusu. On yaşında İstanbul’a gidip Tophane Sanat Enstitüsünde okudu. Gemici oldu. Görevle Avrupa’yı dolaştı. Sanat yaşamına tiyatroyla başladı. Dormenlerde oynadı. Otuz kadar oyunda rol aldı. Murtaza ile sinemaya geçti. Bazı filmlerde başrol oynadı. Sonra ikinci rollere döndü.
Zeki Göker : Tiyatro oyuncusu, yönetmen.
MÜZİK ADAMLARI
Ahmet Polatöz (1934-1985 Adana ) : Neyzen, koro şefi. Adana’da uzun yıllar Türk sanat müziği dalında öğrenci yetiştirdi.
Ali Limoncu (1929- ) : Çukurova’dan Sesler Topluluğu’nun kurucuları arasında yer aldı. Saz çaldı, yöneticilik yaptı. Adana’da ilk saz evini açtı.
Ali Şenozan (1939- ) : Besteci ve ses sanatçısı. Asıl adı Ali Kaptıkaçtı’dır. Ankara Hukuk Fakültesine devam etti. 1963’te Ankara Radyosu sınavını kazanarak göreve başladı. 1975’te koro şefi oldu. Yüzün üzerinde bestesi denetimden geçmiş, çalınmaktadır.
Arif Nihat Aka ( ? - vefat etti) : Ses sanatçısı ve udi. Musiki derneklerinde ders verip koro şefliği yaptı.
Atilla Taş : Pop müzik sanatçısı.
Aziz Şenses (1914-1991 Yalova) : Sesinin güzelliğiyle dikkati çekti.İstanbul’da plaklar yaptı. Ankara Radyosuna girdi(1942). Sonra İstanbul Radyosu’na geçti. Çukurova türküleri ile Karacaoğlan bozlaklarını Türkiye’ye tanıttı.
Barış Manço(1943-1999 İstanbul) : Hafif müzik sanatçısı, besteci. Türk hafif müziğinin gelişmesinde katkıları olan bir sanatçıdır. Son on yıldır müzik çalışmalarını geri planda bıraktı. Televizyon programlarına ağırlık verdi. Çocuklara yönelik programıyla büyük ilgi gördü.
Can Etili (1942- ): Türk halk müziği sanatçısı. Bu alanda araştırmaları da vardır. Doçent ünvanını almıştır.
Celal İnce: Tangocu.
Çetin Ünal Özülkü (1939-1986 Adana) : Halk müziği uzmanı, koro şefi, kaval sanatçısı. Diş hekimidir. İstanbul’da öğrenciyken müzik bilgisini geliştirdi. Adana Radyosu’nda kaval çaldı. Adana Halk Eğitimi Merkezinde, Adana Belediye Konservatuarında dersler verdi.
Erkan Sürmen (1945- ) : Türk halk müziği sanatçısı ve koro şefi.
Erol Aktı (1938- ) : Derlemeci, kaynak kişi. Adana’da çeşitli kulüplerde kalecilik yaptı.Bağlama çalmayı öğrendi. İstanbul’a giderek İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü’nü bitirdi. Gazetecilikle müziği birlikte yürüttü. Gazetecilikten emekli oldu. Şimdi İTÜ Devlet Türk Müziği Konservatuarında halk müziği dersleri vermektedir.
Erol Büyükburç : Hafif müzik sanatçısı.
Faruk Tınaz: Ses sanatçısı. Türk sanat müziği dalında ünlü bir sanatçı. Müziğe Adana’da başladı.
Fatih Erenler (1963- ): Bağlama sanatçısı. İTÜ Devlet Konservatuarı mezunu. Devlet Türk Halk Müziği Korosu sanatçısı.
Ferdi Tayfur (1945- ): Asıl adı Turan Bayburt’tur. Babasının Adalet Cimcoz’un kardeşi olan sinema oyuncusu Ferdi Tayfur’a olan düşkünlüğü nedeniyle onun adını aldı.Ününü müzik ve sahne dünyasında ve arabesk şarkılarla yaptı. Kasetleri satış rekorları kırdı. Çeşme filmiyle oyunculuğa başladı.
Grup Merdiven : Murat Hasarı’nın kurduğu bir gruptur.
Hakkı Bulut : Arabesk şarkıcısı
Halil Atılgan (1946- ) : Derlemeci, koro şefi . Öğretmenlik ve halk eğitimi merkezlerinde yöneticilik yaptı. Halen Kültür Bakanlığı Devlet Halk Müziği Korosu şefidir. Derlediği türküleri sazıyla çalıp söyledi. Folklor alanında yazılar yazıp kitaplar çıkarttı.
Haluk Levent : Pop şarkıcısı ve besteci.
Hasan Özçivi ( vefat etti) : Besteci, keman sanatçısı. Ankara Radyosu’nda çalıştı.
Hüseyin İleri : Ankara Radyosu ritm sanatçısı.
İboş Ali Ağa (1880-1968 Adana) : Adana’nın en eski bağlama ustasıdır. Ustaların ustası olan öğrenciler yetiştirdi. Ali Limoncu da onun öğrencisidir.
İsmail Demirkıran (1940-2000 Adana) : Udi, bestekar. Emekli makine mühendisidir. ÇÜ Güzel Sanatlar Bölümü’nde ud hocalığı ve ÇÜ TSM korosunda ud sanatçılığı yaptı. Dört yüzün üzerinde sazlı ve sözlü parçası TRT denetiminden geçmiş, çalınıp söylenmektedir.
İsmail Polat : Türk halk müziği sanatçısı.
Kazım Sanrı (1940- ) : Saz sanatçısı, koro şefi, besteci. Adana Radyosu Çukurova’dan Sesler Topluluğunda saz sanatçısı oldu. Halk Eğitimi Merkezinde dersler verdi. Çukurova’dan Sesler Topluluğu’nu yönetti.
Kurtuluş : Pop ve arabesk sanatçısı.
Murat Göğebakan : Pop şarkıcısı.
Murat Kekilli : Pop şarkıcısı.
Mustafa Sağyaşar (1930- ) : Türk sanat müziğinin ünlü icracısı ve koro şefi.
Nedim Adanalı : Ses sanatçısı.
Nurhan Damcıoğlu: Kantocu.
Sadettin Öktenay : Besteci, kanun sanatçısı.
Selahattin Sarıkaya (1931-1996 Adana) : Saz sanatçısı, koro şefi, besteci. Orta okul üçten ayrıldı. Kul Seyhanî mahlasıyla âşık tarzı şiirler söyledi. Ünlülere ders verdi. Adana Radyosu kurulunca Çukurova’dan Sesler Topluluğuna şef oldu. Çukurova’da halk müziğini doruğa ulaştırdı.
Seyfi Güldağı (1948- ) :Besteci ve tambur sanatçısı. DSİ İkmal şefliğinden emekli. TRT repertuarında 35 beste, ellinin üzerinde güftesi bulunmaktadır.
Seyhan Tütün : Türk halk müziği ses sanatçısı.
Suna Kan (1936- ) : Keman virtüözü. Beş yaşında babası Nuri Kan’dan keman çalmasını öğrendi. Tanınmış hocalardan ders aldı. Özel bir yasayla devlet tarafından Fransa’ya gönderildi. Paris Konservatuarı’nda Gabriel Bouillon’un öğrencisi olan Kan, okulu birincilikle bitirdi. Dünyanın pek çok yerinde konserler verdi. Yurt dışında pek çok ödülün sahibi oldu. Macaristan’da sefire olarak ülkemizi temsil eden Suna Kan devlet sanatçısı unvanı sahibidir.
Şaban Gen (1942- ) : Bağlama sanatçısı. Adana Radyosu Çukurova’dan Sesler Topluluğunda bağlama çaldı. Şimdi Adana’da kuyumculuk yapmaktadır.
Şadan Adanalı: Ses sanatçısı.
Şükrü Birbaş (1950- ) : Türk müziği uzmanı, koro şefi. İstanbul Ü. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümünü bitirdi. Müziğe İstanbul’da Kubbealtı Musiki Enstitüsünde başladı. Adana’da uzun yıllar müzik çalışmalarına katıldı. Şimdi Ç.Ü. Güzel Sanatlar Bölümü başkanıdır.
Toktay Sökmen (1939- ) : Kanun sanatçısı, hoca. Divan Musiki Derneği başkanı. Çeşitli firmalarda yöneticilik yaptı. Şimdi emekli.
Tolgahan : Dansçı. Kurduğu dans grubuyla bir dönem çok ilgi çekti.
Uğur Türe (1936- ) : Koro şefi. Güzel sanatlar öğrenimi gördü. Mimar. 1953’ten bu yana müzikle uğraşmaktadır. Tanbur çalmaktadır.
Ümit Besen: Taverna şarkıcısı
Yalçın Remzi Yüreğir (1932- ) : Mühendislik eğitiminden sonra Amerika’da Michigan Üniversitesinde kompozisyon dalında eğitim gördü. Serbest olarak çalıştı. Müzik öğretmenliği de yaptı. Adana’da çok sesli müziğin tanınmasında etkili oldu. Ç.Ü Devlet Konservatuarı ile Çukurova Devlet Senfoni Orkestrasının kurulmasında katkıda bulundu. Halen Ç.Ü. Konservatuarında görev yapmaktadır. Seslendirilmiş müzik yapıtları yanında ders kitabı niteliğinde yapıtları da vardır.
Vahdet Vural : Ses sanatçısı.
Yaşar : Pop şarkıcısı.
RESİM, HEYKEL, FOTOĞRAF, HAT VE KARİKATÜR SANATÇILARI
Adnan Ateşok : Ankara ve İstanbul Hukuk fakültelerinde öğrenim gördü. Şu anda müteahhitlik yapmaktadır. Gazetelerde öykü ve makaleler de yazan Ateşok, yağlı boya resim çalışmaları yapmaktadır. Kendi adını taşıyan bir galerisi vardır.
Ahmet Akata: (1931- ) : Güzel Sanatlar Akademisine girdi.Bedri Rahmi Atölyesi Yüksek Resim Bölümünü bitirdi. Pek çok sergi açtı. Özel koleksiyonlara yapıtlar verdi. Teksas ET Taylor Üniversitesinin katalogunda dünya ressamları arasında yer aldı.
Arif Aşçı : Fotoğraf sanatçısı, ressam ve gezgin. İpek Yolu belgesini gerçekleştirdi. İstanbul’da belgesel çalışmalar yapmaktadır.
Ayla Aksungur : Heykeltıraş, öğretim üyesi.
Berika İpekbayrak : Heykeltıraş. Öğretim üyesi.
Bülent Özgeren (1955- ) : Fotoğraf sanatçısı. Miami Üniversitesi İş Sevk ve İdare Bölümünü bitirdi. 1972’de fotoğrafa başladı. Ulusal ve uluslar arası ödülleri var.
Duran Karaca (1935- ) : Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü mezunu. Paris, Amsterdam ve Kopenhag’ta çalıştı.
Ethem Çalışkan: Ressam.
Fethi İzan : Yurt dışında sergiler açtı ödüller aldı.Tıp doktoru. İstanbul’da profesyonel olarak fotoğraf sanatı ile ilgileniyor.
Fethi Sabunsoy (1950- ): Fotoğraf sanatçısı. Yurt içi ve yurt dışı ödüller sahibi.
Uluslar arası Fotoğraf Sanatı Federasyonu(AFİAP) üyesi.
Gülbin Koçak (1952- ) : Ressam, öğretim üyesi.Yurt dışında ve yurt içinde kişisel sergiler açtı. Ödüller kazandı.
Hacı Hattat (1772 -1848) : Kur’an-ı Kerim ve Esmaül-Hüsna adlı yapıtlarıyla tanındı
Koray Ariş (1944- ) : Heykel sanatçısı. İstanbul DGSA’da okudu. Bir yıl sonra burslu olarak İtalya’ya gitti. Dönüşünde Akademide asistan oldu. 1977’den bu yana serbest olarak çalışmaktadır.
Mehmet Güler : Ressam
Muzaffer Genç (1945- ) : Ressam ve şair. Örgün öğrenim görmeyip, okuduklarıyla kendini yetiştirdi. Adana’da bir atölye açtı. Bursa’ya giderek orada açtığı atölyede çalışmalarını sürdürdü.
Necmi Şenel: (1908- ) : Karikatürist. Adana Halkevi ilk temsil kolunda dekorcu olarak görev yaptı
Özgen Özgenal (1955-1995 Pozantı) : Fotoğraf sanatçısı. Uluslararası ödülleri var. AFAD kursiyerleriyle çıktıkları uygulama gezisinde geçirdikleri otobüs kazasında vefat etti.
Sefa Ulukan : Fotoğraf sanatçısı. Doktor olan Ulukan pek çok sergi açtı. Uluslararası ödülleri var. AFAD kurucusu. AFİAP üyesi.
Suavi Sonar (1910- ) : Ressam ve fotoğraf sanatçısı. Yurt dışında öğrenim gördü. 1960’tan bu yana Roma’da yaşamakta.
Şahin Kaygun ( 1951 - vefat etti ): Fotoğraf sanatçısı, grafiker, sanat yönetmeni. Tatbiki Güzel Sanatlar mezunu. Pek çok sergi açmış ve ödüller almıştır. Atıf Yılmaz’ın yönettiği Dul Bir Kadın filmindeki sanat yönetmenliğiyle sinemaya girmiş ve başka filmler yapmıştır
Yusuf Erkişi: (1951- ) : Ressam.
Zahit Büyükişleyen (1946- ): Ressam. Gazi Eğitim Enstitüsü Resim Bölümünü bitirdikten sonra öğretmenlik yaptı. Almanya’da resim çalışmalarını sürdürdü. Yurda döndükten sonra öğretim üyeliği yaptı.
KURTULUŞ SAVAŞINDA YARARLILIK GÖSTERENLER
Kurtuluş Savaşında yararlılık pek çok Adanalı var. Bunlardan bir kısmı subay olduklarından kahramanca mesleklerinin gereğini yapmışlardır. Gerek subay olanları gerek diğerlerinden yaşayanları daha sonra da Adana’ya hizmet etmişlerdir. Kimisi gazeteci, kimisi vali, kimisi milletvekili ve başka alanlarda Adanalıların yanlarında içlerinde olmuşlardır. Onların bir kısmını başka bölümlerde andık. Geri kalanları burada anıyoruz. İçlerinden bazıları İstiklal Madalyası almışlardır.
Adile Onbaşı(Kara Fatma), Ahmet Cevdet Çamurdan, Ali Sırrı, Bekir Onat, Cezmi Çetinel, Deli Hacı Ağa, Gani Girici, Gizik Duran, Gülekli Abdurrahman (şehit), Gülekli Hacı Ali Ağa, Hatice Hatun, Hilmi Çamurdan, Hulusi Kurdoğlu, İbo Osman, İncirlikli Selahattin, Kaymakam Feyyaz Bozut, Kırmızı Osman, Lütfullah Osman, Mehmet Gökveli, Mehmet Zait Çamurdan, Mustafa Üstün, Müftü Osman Çamurdan, Nasrullah Hoca (Nasrullah Yasa), Osmaniyeli Rahime (şehit), Recep Dalkır, Remzi Özdemir, Samurağazade Ahmet, Sehlikoğlu Hasan, Şehit Ökkeşoğlu Hayri, Topaloğlu Halil,
GAZETECİLER VE TELEVİZYON SPİKERLERİ :
Ahmet Remzi Yüreğir (1892-1952) : Gazeteci, politikacı. Öğretmen Okulunu bitirdi. Öğretmenliğini sürdürürken Adana gazetesini çıkardı(1918). Adana gazetesi işgal güçlerinin baskısıyla kapandı. Ahmet Remzi Yüreğir bu kez de Yeni Adana gazetesini çıkarır. Kurtuluş Savaşı sırasında tüm güçlüklere karşın gazete çıkarılmaya devam eder. Bir ara Karaisalı’da bir vagonda çıkarılır. Ahmet Remzi Yüreğir gazetesini uzun süre yaşatarak bölge gazeteciliğinin başarılı bir örneğini verir. 1930 yılında Serbest Cumhuriyet Fırkasına katılan Ahmet Remzi 1950 yılında CHP’den milletvekili seçildi.
Aydın Remzi Yüreğir (1923-1995 ) : Ahmet Remzi’nin oğludur. Adana TRT müdürlüğü yaptı.
Ayhan Kalaoğlu (vefat etti) : Adana tarihini iyi bilen araştırmacı gazetecidir. Basılı yapıtları vardır.
Ayşe Arman : Hürriyet gazetesi yazarlarındandır.
Baki Tonguç Arık : Karatepeli adlı mizah gazetesini 15 sayı çıkardı. İstiklal savaşı kahramanlarındandır.
Cenk Koray (1944- ): Gazeteci, yazar. Televizyon sunuculuğu yaptı. Tiyatro oyunlarında da rol aldı.
Çetin Remzi Yüreğir (1934- ) : Gazeteci. Orta öğrenimini bitirdikten sonra Amerika’ya giderek psikoloji öğrenimine başladıysa da babasının ölümü nedeniyle bitiremedi. Yeni Adana gazetesinin yönetimini üstlendi. Bu gazeteyi günümüze kadar yaşatmayı başardı. Bu arada belediyede çeşitli görevler üstlendi.
Çoban Yurtçu (1915 -1981) : Adana Öğretmen Okulunu bitirdi. Öğretmenlik yaptı. Uzun süre Bugün gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı. Türkiye Gazeteciler Sendikası Adana şube başkanlığı, Çukurova Gazeteciler Cemiyeti başkanlığı, Türkiye Spor Yazarları Derneği Adana temsilciliği görevini uzun yıllar sürdürdü. Gazeteciler Cemiyetinin ilk başkanı da odur.
Erdoğan Varol : Çukurova Gazeteciler Cemiyeti başkanlığı yapan gazeteci. Adana TRT’de çalıştı. Kısa süreli olan bir gazete çıkarttı. Şimdi İstanbul’da bir dergi grubunun üst yönetimindedir.
Erol Erk : Adana’nın iz bırakan gazetecisidir.
Fahri Uğurlu : 1923’te Adana Türk Ocağı dergisi Altın Yurt’u Ferit Celal ve Bedri Gülek’le bir yıl çıkarttı.
Ferit Celal Güven: (1894-1975) : Gazeteci, yazar. Adana Sultanisini bitirdi.Yüksek öğrenimini sürdürürken çıkan I.Dünya Savaşı nedeniyle askere alındı. Adana’da işgale karşı mücadele etti. Yeni Adana gazetesinde yazılarıyla Kurtuluş Savaşı’nı destekledi. Cumhuriyetin ilanından sonra Türk Sözü gazetesini çıkardı. Urfa ve İçel illerinden milletvekili seçildi.
Işık Yurtçu: Gazeteci. Aralarında Cumhuriyet, Güneş, Özgür Gündem’in de bulunduğu pek çok gazetede yazı işleri müdürlüğü de yaptı. Özgür Gündem’de çalışırken Terörle Mücadele Yasasının 8. maddesi gereği hapis cezasına çarptırıldı.
İbrahim Bey(Kethüdazade) : Gazeteci, siyaset adamı.Çıngırak adlı mizah gazetesini meşrutiyet döneminde çıkardı. Teceddüd de onun çıkardığı bir gazetedir. 1920-1923 arası ilk dönem meclis üyesi.
İhsan Altay Orhun (1900- 1977) : Gazeteci. İşgal altındaki Adana’da Tan Yeri gazetesini çıkararak Milli Mücadeleye katkıda bulundu. İşgal güçlerinin baskı ve takibinden kaçarak işgal bölgesi dışına çıktı. Orada direniş hareketlerine katıldı. Kurtuluştan sonra hukuk öğrenimi yaptı. Hukuk ve felsefe doktorası aldı. Avukatlık yaptı.
Kemal Kusun(Ramazanzade) : 1909’da Çukurova gazetesini çıkardı. Hayat gazetesinde yazdı.
Kurtar Çakın: Çukurova Gazeteciler Cemiyeti başkanlığı yaptı. Türk Haberler, Günaydın ve Sabah’ta çalıştı.Kanal 6 Adana temsilciliğini yaptı. Şimdi Emekli.
Mesut Mertcan : Sunucu ve haber spikeri.
Mustafa Emin(Mücavirzade) : 1914-1918 arasında kesintili olarak Hayat gazetesini çıkardı.
Nebil Özgentürk: Gazeteci. Gazeteciliğini İstanbul’da yapan Adanalılardandır. Son zamanlarda televizyon için biyografik çalışmalar hazırlamaktadır.
Nevzat Güven (1904- ) : Gazeteci, futbolcu. Ferit Celal Güven’in kardeşi.Paris’teki Siyasal Bilgiler Okulunu bitirdi. Türk Sözü gazetesinde çalıştı. Adana’daki başka gazete ve dergilerde köşe yazıları yazdı. Çeviriler yaptı. Politikayla da ilgilenen Nevzat Güven Kozanoğlu adında bir de araştırma yapıtı verdi. İşgal yıllarında Türkgücü takımında Fransızlara karşı futbol oynadı.
Ragıp Batumlu : İstanbul’da gazetecilik yapan Adanalılardandır.
Reşat Güçlü : Eski gazetecilerden Gergerli Ali Efendi’nin oğludur.
Savaş Ay: Gazeteci, yazar, tv programcısı ve sunucu.
Tamer Ünal (1945- ) : Çukurova Gazeteciler Cemiyeti’nin şu anki başkanı. Daha önce de iki dönem başkanlık yaptı.
Vasfi Polat : Yurt, Yurt Duygusu,Gürses, Ceyhan, Cebel-i Bereket, Mektep’i 1927-1928 yıllarında çıkardı. 1923’te Mücahede’yi çıkartmıştı.
Bunlar yanında şu gazeteciler Adana’da uzun yıllar gazetecilik yapmışlardır. Bunların çoğunun tek işi gazeteciliktir.
Fuat Yazgan (vefatı:1998), Hilmi Kürklü(vefatı: 1999), Çoşkun Güven, Derviş İlpars, Erol İlpars(Derviş İlpars’ın oğlu), İsmet Yoğurtçuoğlu, Kenan Gedikoğlu, Mithat Saraçoğlu, Muhittin Gedikoğlu, Mustafa Kaya, Nihat Akın(vefat etti), İbrahim Nihat Geven, Refik Şölen(vefat etti), Rıza Şen, Sabit Oktan, Selahattin Canka(uzun atlama rekortmeni), Selahattin Sepici (Belediye başkanı Ali Sepici’nin babası), Suat Yalçen, Şükrü Oğuz, Zeynel Besim Sun.
SİYASET ADAMLARI, SENDİKACILAR
Abdülkadir Kemali Öğütçü (1888-1947) : Gazeteci ve politikacı. İstanbul Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra adliye vekilliği, avukatlık yaptı. Bolu’dan Heyet-i Temsiliye üyeliğine seçildi. 1920-1923 dönemi ilk Büyük Millet Meclisinde Kastamonu milletvekili oldu. Toksöz ve Ahali gazetelerini çıkardı. 1930’da Adana’da Ahali Cumhuriyet Fırkasını kurarak muhalefet yaptı. Partisi kapatıldıktan sonra önce Suriye’ye oradan da Lübnan’a gitti. 1939’da yurda döndükten sonra yeniden avukatlığa başladı.
Ahmet Akgün Albayrak : I.Yılmaz Hükümetinde Devlet Bakanı
Ahmet Şanal : Çiller hükümeti Devlet Bakanı.
Ali Münif Yeğenağa : 1908’deki ikinci meclis üyesi. Adana belediye başkanlığı ile Ankara Valiliği yaptı.
Ali Sepici : Üç dönem belediye başkanı seçildi.
Arif Sezer : IV. Ecevit hükümeti Orman Bakanı.
Bahir Ersoy (1920- ) : Sendikacı, siyasetçi. İlk ve orta öğrenimini Adana’da yaptıktan sonra hukuk fakültesine girdi. Oradan ayrılarak Sümerbank’ta işçi oldu. En alt kademeden girdiği sendikacılıkta TEKSİF Genel Başkanlığına kadar yükseldi. Türk-iş’in kuruluş çalışmalarına katıldı. !960’tan sonra Kurucu Meclis üyeliği, üç dönem de CHP milletvekiliği yaptı. !978’de Çalışma Bakanı oldu.
Ali Cavit Oral (1904- ) : Politikacı. Adana eşrafındandır. CHP, DP, AP üyesi oldu. Üç kez Tarım Bakanlığı yaptı. Toprak reformu konusundaki düşünceleriyle dikkati çekti.
Aytaç Durak (1938- ) : İnşaat Mühendisi. Müteahhitlik yaptı. Politikanın içinde oldu. Adana Belediyesinde meclis üyeliği yaptı.Üç kez belediye başkanı seçildi. Halen bu görevi sürdürmektedir.
Bekir Sami Daçe : Çiller hükümetlerinde iki kez Devlet bir kez Adalet Bakanlığı yaptı.
Cenan Bıçakçı (1933 - ) : Sendikacı.Gazetecilik ve matbaacılık yaparken sendikacılığa başladı. Ağaç Sanayi İşçileri Sendikasını kurup başkanlığını yaptı. DİSK yönetim kurulu üyeliği yaptı. Sosyalist Devrim Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı. Bu partinin genel başkanlığına da seçildi.
Damar Arıkoğlu : İlk Heyet-i Temsiliye milletvekilidir. Bundan sonra yedi dönem daha seçilmiştir. Kurtuluş Savaşı’nda yararlık göstermiştir.
Devlet Bahçeli (1948- ) : Siyasetçi ve bilim adamı.AİTA mezunu.Gazi Ü. İİBF öğretim üyesi. Alpaslan Türkeş’in ölümünden sonra MHY’ye genel başkan seçildi. Katıldığı ilk seçimde partisi büyük başarı sağladı. Ecevit hükümetinde Başbakan yardımcısı oldu.
Dıblanzade Mehmet Fuat Bey: İşgal kuvvetleri emrinde belediye başkanlığını yapamayacağını görünce Toroslara çıkıp milli işgalcilere karşı mücadele etti. Pozantı’ya taşınan Adana vilayetinde belediye başkanlığı yaptı.
Erol Çevikçe : I.Ecevit hükümeti Bayındırlık Bakanı.
Ege Bagatur (1937-1990) : Belediye başkanı. Silahlı saldırıya uğrayarak öldü.
Ersin Koçak : I. Yılmaz hükümetinde Devlet Bakanı
Hilmi Uran : Vali, milletvekili. Altıncı İnönü hükümetinde Nafia, II. Bayar hükümetinde Adliye vekilliği yaptı. Adana valiliği yaptı.
İbrahim Tekin : Adana milletvekili. II.Demirel hükümetinde Gümrük ve Tekel Bakanlığı yaptı.
İsmail Kemal Satır (1911- ) : Doktor, siyasetçi. İstanbul Tıp Fakültesini bitirip, Adana’da serbest doktorluk yaptı. Bu arada siyasete ilgi duydu. CHP’de uzun yıllar görev aldı.Genel sekreterliğe yükseldi. Beş dönem milletvekilliği yaptı. Ulaştırma bakanı oldu. 1961’de Kurucu Meclis üyesi oldu. İnönü’nün genel başkanlıktan ayrılmasından sonra istifa edip CP’yi kurdu. Milli Güven Partisi’yle birleşerek Cumhuriyetçi Güven Partisini oluşturdular. Turhan Feyzioğlu’nun genel başkan olduğu bu partide Kemal Satır başkan yardımcılığını üstlendi. 1974’te etkin siyaset yaşamından çekildi.
İsmail Safa Özler (1885-1940 ) : Siyasetçi, gazeteci, öğretmen. Kurtuluş Savaşında direniş hareketinde aktif olarak yer aldı. 1920 yılında Pozantı milletvekili olarak meclise katıldı. İsmet Paşa kabinelerinde milli eğitim bakanı oldu. İtidal ve Hayat gazetelerinde yazdı. Duman adında bir gazeteyi dört sayı çıkardı(1910). 1920 yılında vilayet Pozantı’ya taşındığında Pozantı’da valilik yaptı.
Kasım Rıfat Gülek (1905-1996) : Sırasıyla Galatasaray Lisesi, Robert Koleji ve Paris Siyasal Bilgiler okullarını bitirdi. Yurt dışında hukuk doktorası yaptı. Maliye öğrenimi de gördü.1950 öncesinde üç kez milletvekili oldu. 1950-1959 arasında CHP genel sekreterliği görevini yürüttü. 1960 sonrası Kurucu Meclisi üyeliği yaptı. 1957, 1961 yıllarında yeniden CHP milletvekili oldu. 1962’de bir yıl süreyle CHP’den ihraç edildi. 1965’te Adana’dan bağımsız milletvekili seçildi. 1969’da kontenjan senatörü oldu. 1973’te siyaset sahnesinden çekildi.
Kozanlı Çamurdanzade Hacı Mustafa Efendi : 1877’de ilk Meclis-i Mebusan üyesi.
Kutlu Aktaş : Çeşitli illerde valilik görevinde bulundu. Bir süre İçişleri Bakanlığı yaptı.
Makbule Dıblan : Milletvekili.
Mehmet Can : I. Ve III. Ecevit hükümetlerinde Gümrük ve Tekel ile Adalet Bakanlığı yaptı.
Mehmet Halit Dağlı : II. Yılmaz hükümeti Devlet, Erbakan hükümeti Orman bakanı,
Mehmet Selahattin Kılıç : Adana milletvekili. Demirel hükümetlerinde Sanayi, Bayındırlık, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlıkları yaptı.
Mukadder Öztekin : Adana milletvekili ve Cumhuriyet Senatosu üyesi. Beş kez bakanlık yaptı. Bayındırlık ve İçişleri Bakanlıklarında bulundu. Adana valiliği yaptı. Valiliği esnasında belediye başkanlığı görevini de yürüttü.
Musaballızade Kazım Bey : 1877’deki ilk meclis üyesi.
Muslihittin Yılmaz : Cumhuriyet Senatosu üyesidir. Gençlik ve Spor Bakanlığı yaptı.
Orhan Sefa Kilercioğlu : VII. Demirel hükümetinde Devlet Bakanı.
Ramazanoğlu Tevfik Kadri . İki kez belediye başkanlığı yaptı(1906-8 ; 1918-9). Belediyeye Fransız bayrağı çekmek istemediğinden istifa etti. İşgal yıllarında Fransızlara karşı mücadele etti.
Sait Efendi : Adana’nın ilk belediye başkanıdır. 1868-1870 arası görev yaptı.
Sallanbaş Mustafa Efendi: 1877’de ilk meclis üyesi. Belediye başkanlığı da yaptı.
Selahattin Çolak : İki dönem belediye başkanlığı yaptı. Altın Koza Film Festivalini yeniden canlandırdı.
Sinan Tekelioğlu: Adana milletvekili. Kurtuluş Savaşı’nda Çukurova’da büyük etkinlik gösterdi.
Timurçin Savaş : Çiller hükümeti Kültür Bakanı.
Turhan Cemal Beriker : 1926-1938 yılları arasında belediye başkanlığı yaptı.
SPORCULAR VE SPOR ADAMLARI
GÜREŞ:
Dişiçürük(Kemal, Süleyman) kardeşler, Yoylu kardeşler, Hanifi Demirkıran Zanapalı, Recep Kılıç Adana’nın yetiştirdiği ünlü karakucak güreşçileridir. Bunlar minder güreşi de yapmış ve başarılı olmuşlardır.
İsmet Atlı: Adana’nın yetiştirdiği en büyük güreşçidir. Olimpiyat ve dünya şampiyonu oldu.. 1951’den 1964’e kadar süren aktif güreş yaşamında 62 kez milli mayoyu giydi. On yıl Milli Takımın kaptanlığını yaptı.1951’de İskenderiye’de Akdeniz Oyunları şampiyonu, 1954’te Tokyo’da dünya ikincisi, 1956’da İstanbul’da dünya birincisi oldu. 1960 Roma’da Olimpiyat şampiyonluğunu kazandı. Halen Adana’da yaşayan İsmet Atlı Türkiye gazetesinde spor yazıları yazmaktadır.
Aşağıda adlarını saydığımız Adanalı güreşçiler milli olmuş, uluslararası yarışmalarda dereceler kazanmışlardır. Bu dereceler Balkan Şampiyonaları, Akdeniz Oyunları, Avrupa ve dünya şampiyonaları ile olimpiyatlarda elde edilmiştir. Bunların içinde pek çok birincilikler vardır.
Ali Abdurahman Çay, Ali Akkaya, Ali Cansız, Ali Demirkazık, Ayhan Taşkın, Bekir Büke, Cevdet Seçer, Fevzi Gökdoğan, Hacı Ali Kaya, Hüseyin Atlı, İbrahim Solmaz, İskender Var (aynı zamanda milli hakem), İlyas Kölük, Mehmet Adıgüzel, Mehmet Çelebi, Mehmet Kartal, Mehmet Sarı, Metin Çıkmaz, İbrahim Solmaz, Mustafa Çetin, Mustafa Çobansarı, Mustafa Kurt, Ruhi Var, Seyit Hışırlı, Şadi Doğdu.
FUTBOLCULAR
Ali Hoşfikirer (1944- ) : Futbol antrenörü, spor yazarı.
Ali Timur (vefat etti) : Fifa kokartlı hakem.
Enver Arsava : Halep’e giden Torosspor takımında yer aldı. Halep takımında Ermeniler ve Fransız milli oyuncular da yer alıyordu. İstanbulspor’da da oynadı.
Fatih Terim : Futbola Adana’da başladı. 1975’te Galatasaray’a transfer oldu. Galatasaray’da ve Milli takımda başarılı oldu. Aktif futbol yaşamından sonra antrenörlüğe başladı. Mili takımı çalıştırdı. Galatasaray’ı dört yıl üst üste şampiyon yaptı. 2000 yılında Galatasaray’a Türkiye’ye ilk UEFA kupasını kazandırdı. İtalya’nın Fiorentina takımını çalıştırmaya başladı 2000).
Gani Kasım: Eski Adanalı futbolcu. İngiliz işgali altındayken Kıbrıs’a giden Adana karmasında yer aldı.
İlyas Ayan : Fifa kokartlı hakem.
Muharrem Gülergin : Futbolcu. Lakabı Foto Muharrem’dir. Aynı zamanda rekortmen bir yüzücüdür.Milli formayı giydi. Adanaspor’da antrenörlük yaptı. Yönetici olarak da çalıştı.
Mustafa Ertan: Beton Mustafa lakaplı futbolcu. Adana’nın ilk milli futbolcularındandır. Beşiktaş’ta oynadı.
Osman Yereşen (1921- ) : Gazeteci, futbolcu, hokeyci. Adana’nın ilk hokey takımı oyuncusu olduğundan hokey Osman diye bilinir. Ulusal futbol hakemidir. Spor spikerliği ve spor yazarlığı da yaptı.
Selahattin Ünlü: 86 kez milli olan Adanalı kaleci. Fenerbahçe’de oynadı.
Selami Tekkazancı : Füze lakaplı futbolcu. 1948’den 1970’e kadar aralıksız Adanaspor’da oynadı. Sürati ve isabetli şutlarıyla ün kazandı.
Yukarıda verdiğimiz adlara Adana’nın yetiştirdiği ve milli takıma gönderdiği şu futbolcuları eklemek gerekir. Bu futbolcular aynı zamanda Türkiye’nin büyük kulüplerinde top oynamışlardır. Burada adlarını vermediğimiz milli olmayıp da büyük kulüplerde oynayan başka Adanalı futbolcular da vardır.
Bekir Hıncal, Burhan Sürer, Cumali Doğruöz, Çoşkun Akyel, Erden Arat, Cengiz Atahan, Eren Talu, Faruk Karadoğan, Feyzullah Küçük, Gavur Tahsin(soyadı Hazarer), Halis Tufan, İbrahim Başodacı, İlhan Özbay, İsmail Akbaş, Kartal Yaşar, Kasım Gündüz , Kemal Bilgiç (Yalınayak lakaplı futbolcu), Kemal Kılıç, Metin Gören, Mustafa Kaplakaslan, Mustafa Şentürk, Mustafa Öz, Mustafa Ulucan, Nuri Şengezer, Orhan Kozik, Orhan Uçak, Orhan Yüksel, Osman Çiller, Özden Uçal, Raşit Binöz (Atom Raşit), Reşit Kaynak, Rıdvan Kılıç, Savaş Erol, Savaş Öz, Tekin İncebaldır, Yahya Kurt, Yalçın Korkmazcan, Yener Çokyaşar .
YÜZME, SUTOPU
Ahmet Bozdoğan : Yüzücü, sutopu oyuncusu. Spor yaşamı Demirspor’da geçti. 1966-1977 yıllarında milli takımda sürekli olarak yer aldı. Serbest stilin değişik metrelerinde 12 Türkiye rekoru sahibidir.
Ayhan Karataş : Yüzücü. Şampiyon sutopu takımı oyuncusu. Değişik stillerde on Türkiye rekorunun sahibi oldu. 100 metre serbesti Türkiye’de bir dakikadan az sürede yüzen ilk sporcu oldu. En çok milli olan Adanalı Ayhan Karataş’tır. 1962-1971 yılları arası sürekli milli mayoyu giydi.
Behçet Kurtiç : Yüzücü. 100 ve 200 metrelerde birincilikleri var. 12 Türkiye rekoru kırdı. Altı yıl mili mayoyu giydi.
Erdal Acet: Şampiyon sutopu takımı oyuncusu. Türkiye’nin en büyük maratoncularındandır.1962-1972 yılları arasında sürekli milli takımda yer aldı.İstanbul yüzme maratonunda 5 birincilik 2 ikincilik aldı. 1976 yılında 9 saat 10 dakikayla en kısa sürede Manş’ı yüzerek geçti.
Ersin Aydın : Yüzücü. Türkiye’nin dayanıklı uzun mesafe yüzücülerindendir. Uluslararası yüzme maratonlarında dereceler aldı. Anamur’dan Girne’ye 34 saatte yüzdü.
Faruk Morkal : Yüzücü, sutopu oyuncusu. Değişik stillerde 20 Türkiye rekorunun sahibi oldu. 1966-1972 yılarında mili takımda yarıştı.
Gülsen Koşkun : Yüzücü. Adana’nın en çok rekora sahip bayan yüzücüsüdür. Değişik stillerde 15 Türkiye rekoru vardır. Üç yıl devamlı milli oldu.
Ünsal Fikirci (Vefat etti): Yüzücü. Şampiyon sutopu takımı oyuncusu. Adana Demirspor ve Deniz Harp Okulu takımlarında yarıştı. Serbest stilde 11 Türkiye rekorunun sahibidir. 4x 100 serbest takımıyla da iki Türkiye rekorunun sahibi oldu. Dört yıl aralıksız mili takımda yarıştı.
Adana’da yüzme ve sutopu 1940’lı yılarda çok gelişmişti. İlk sutopu takımı 12 yıl aralıksız Türkiye birincisi olmuştur. Bu takımın oyuncularının bir kısmı milli, bir kısmı rekortmen bir kısmı hem milli hem rekortmendir. Bu oyuncu ve yüzücüler şunlardır:
Ahmet Gökbuket, Ahmet Güçlüoğlu, Bedri Şensert, Cavit Tan, Faruk Suvar , Hasan Sime,
İhsan Seriner, Lütfi Erdem, Mecit Gülergin, Muharrem Gülergin (vefat etti), Nihat Erdem,
Recai Çevik, Sefa Aydın, Şükrü Ağcaoğlu, Ziya Soyak .
1965 yılında yeni kadrosuyla sutopu takımı yine üstüste şampiyon oldu. Bu takımda yer alan oyuncuların çoğu yüzmede hem defalarca rekorlar kırmış hem de milli olmuşlardır.
Ali Rıza Öngören, Aytaç Pekkoçak, Bora Özkök, Fahri Gez, Gürhan Bencan, Mustafa Acet, Tuncay Şenyüz, Turhan Demirdal,
Bu ilk sutopu takımlarından sonra Adana’da sutopu oynayan, yüzen sporcular vardır. Bunların içinde milli olanlar ve rekor kıranlar vardır.
Ahmet Güloğlu, Ahmet Kızıl, Cabbar Yuva, Fahri Yılmaz, İrfan Verekdal, Kemal Oyuntu(atlet), Lütfü Karacülük (futbolcu), Muzaffer Öksüzler, Nesrin Aslan, Serdar Karataş, Yılmaz Boztay, Zafer Çokduygulu.
ATLETİZM:
Adana’nın yetiştirdiği derece sahibi atletler şunlardır:
Abdülkadir Uğur, Adil Bozdoğan, Ahmet Temel, Behiye Kabakçı, Fehmi Öngül, Hakkı Gerdan, Hasan Tekin, Mehmet Çetinel, Mehmet İkigül, Necdet İstanbulluoğlu, Nihat Calba, Nursel Doğan, Orhan Aslan, Ökkeş Koşkun, Sabit Oktan, Sadettin Arpaç, Sedat Akkar, Selahattin Canka, Turan Arı, Turgay Renklikurt, Yalçın Altınel, Yıldıray Pağda.
ATICILIK
Bu dalda Türkiye’de derece yapan Adanalı atıcılar vardır. İzzet Erozan üç yıl üst üste yivli silahlar dalında Türkiye birincisi oldu. Necati Özsırkıntı Skeet dalında birinci oldu. Mehmet Üstün, Nursel Şensel ve Yücel Göksel ise milli takıma çağrılan Adanalı atıcılardır.
HENTBOL
Adana’dan milli takıma giden ilk hentbolcü Metin Muhacir’dir. Daha sonra şu oyuncular milli olmuştur:
Ali Yıldırım, Ferhat Çakırgil, Gürçin Can, Hakan Ergül, İbrahim Şentürk, İsmal Tarakçı, Mehmet Ali Keskin, Murat Tarakçı, Mustafa Demiryol, Rasim Kurt, Şükrü Özhan.
Adana’da yetişip Türkiye’nin önemli kulüplerine transfer olan pek çok başarılı oyuncu vardır.
Füsun Canan ve Safiye Diker Adanalı Milli hentbol hakemleridir.
BASKETBOL
Aşağıdaki oyuncular Adana’da yetişip Türkiye’nin büyük kulüplerinde oynayan milli voleybolculardır. Burada adını sayamadığımız pek çok voleybolcu daha büyük kulüplerde oynamıştır.
Alaattin Atsal, Arzu Özyiğit, Bülent Karpat, Can Sonat, Cem İpek, Cumhur İpek, Demiray Sayılır, Dolunay Ertan, Filiz Yürük, Güray Kenan, Haluk Yıldırım, Hasan Arat, Hayri Uğur, Hüsnü Çakırgil, Isak Cerit, Lütfi Arıboğan, M.Ali Kıraç, Mehmet Perçin, Mehmet Selekoğlu, Mustafa Ebeş, Necati Güler, Orhan Calba, Soley Zaman, Tuncer Kobaner, Üstün Öngel, Yalçın Altunel,
MASA TENİSİ
Adana’nın milli masa tenisçileri Alper Çalış, Hakan Pirinçoğlu ve Mamut Tezcan’dır.
HALTER
Adana’da halterde ilk rekortmenler Mehmet ve Salih Suvar kardeşlerdir. Adana’nın yetiştrdiği derece ve rekor sahibi milli halterciler şunlardır :
Adil Gül, Bilal Doğan, Cafer Eser, Erdal Ekici, Erol Ekici, Faruk Küreci, Fethi Ülke, Halil Bilgin, Hasan Bayseler, Hasan Yıldırım, İsmail Bayam, Kürşat Ayaz, Malik Eser, Mehmet Suvar, Ömer Haydın(vefat etti), Sabahattin Yıldırım, Salih Suvar, Soner Küreci, Yusuf Dalgınlı, Ziya Suvar.
VOLEYBOL
Aziz Kalaoğlu : Milli voleybolcu. Voleybole Ankara’da başladı. İETT ve Eczacıbaşı takımlarında oynadı. Adana’ya dönüp sporu bıraktı.
Hüseyin Arıboğan : Milli voleybolcu. Galatasaray’da oynadı. Türkiye’de topa en sert vuran smaçörü olarak ün yaptı.
Nevzat Karazincir: Uluslararası voleybol hakemidir. Darüşşafaka, Fenerbahçe ve Kadıköy’de voleybol oynadı.
Oktay Kökten : Milli voleybolcu. Voleybola İstanbul’da başladı. Eczacıbışı takımındaki kaptanlık döneminde dört şampiyonluk yaşadı.
Özcan Sarıtürk : Milli takımın değişmez oyuncusu olarak görev yapan voleybolcu. Adana’da başladığı voleybol yaşamını Galatasaray’da sürdürdü. Başarılı bir pasör olarak dikkati çekti.
Yıldıray Pagda : Darüşşafaka’da voleybola başladı, sonra Galatasaray’a geçti. Voleybol ve atletizm milli takımlarında yarıştı.
Aşağıdaki isimler milli olan voleybolculardır. Bu voleybolcuların hepsi Türkiye’nin büyük takımlarında voleybol oynamışlardır. Bunlar dışında da Adana’da yetişip büyük takımlarda oynayan voleybolcular vardır.
Ercüment Pağda, Hakan Hanikoğlu, İbrahim Sarıtürk, Mithat Barım, Muhsin Gökmen, Mustafa Salar, Mustafa Izkır, Nalan Gülergin, Necati Güler, Semir Karazincir, Sonay Gülergin.
TENİS
Teniste Adana’yı ferdi yarışmalarda şu üç isim başarıyla temsil etmişlerdir:
Atlıhan Binöz, Mine Terliksiz, Yunus Hakan Binöz.
JUDO
Adanalı Milli judocular şunlardır :
Bülent Ağan, Halit Yılmazer, Mustafa Çiçek, Naim Baştan, Sibel Güleç, Yücel Bayram
TEAKWON-DO
Abdullah Çokgör, Ahmet Çavuş, Ali İşlek, Cem Gencel, Çiğdem Topçuoğlu, Gönül Avcı, Hasan Güder, İsmail Ramazanoğlu, Mahmut Atıcı, Mehmet Çeken, Muhittin Aydın, Murat Batur, Murat Güllü, Mustafa Cura, Mutlu Özsoy, Osman Aşan, Özcan Karadiş, Ramazan Yıleri, Selim Dağdoğan, Sinan Gönülrazı, Tuğgen Gedik, Zübeyde Özbenli,
Murat Batur ve Osman Aşan aynı zamanda milli hakemdir.
KARATE :
Adana’da milli takıma çağrılan ve dereceleri olan karateciler şunlardır:
Ahmet Küçüktüfekçi, Cenap Türkeri, Elif İnce, İlkay Metin, Mustafa Toksöz, Sedat Baysu.
Mehmet Özlü: Milli hakem.
BİSİKLET
Ahmet Şahin Ünsal : Milli. Uluslar arası yarışmalarda dereceleri vardır.
Ertuğrul Arlı : Milli. İtalya’dak Akdeniz Oyunlarına katıldı.
BOKS
Adanalı milli bokserler ve Türkiye Şampiyonları:
Ahmet Boğa, Ahmet Karahan, Ali Yaylacı, Atilla Pakyürek, Ayhan Aslanvuran, Deniz Dağsuyu, Doğan Berkan, Ekrem Yıldız, Ercüment Erdoğan, Esat Ortaçbayram, İlhami Yenilmez, İlhan Düzgün, İrfan Olgunoğlu, İsmail Yalçın, İsmet Atıcı, Kaplan Tokaç, Mehmet Gül, Mehmet Evren, Mehmet Kılıç, Murat Örnek, Mustafa Kızılkaya, Mustafa Yalçın, Müslüm Kaya, Nazif Kuzucu, Nurullah Yüksel, Orhan Zinciroğlu, Ramazan Alaçam, Ramazan Yavuz, Resul Ekrem Özbe, Salim Bilgin, Sefa Nar, Sezai Demirbaş, Süleyman Sırrı Sevindik, Tufan Polat, Turgut Aykaç, Turgut Doğan, Ülkü Alpan.
YELKEN:
Yelkende derece sahibi Adanalı sporcular vardır. Bunlardan milli takıma çağrılanlar şunlardır:
