AĞAÇÖREN İLÇESİ

1. Genel

Ağaçören ilçesinin tarihi M.Ö..5000 lere kalkolitik Çağına kadar gitmektedir.Yapılan yüzey araştırmalarında ilçe sınırları içerisinde çok sayıda höyük ve yerleşim yeri saptanmıştır. Araştırmalarda toplan malzemelere göre kalkolitik, Eski Tunç, Asur Ticaret Kolonileri, Hitit, Frig, Helenistik, Roma Bizans Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin yaşandığı anlaşılmaktadır. Kızıl Irmak havzası içerisinde yer alan Ağaçören İlçesindeki Karacaören, Eskibağ, Harmanyeri, gibi höyüklerle Yağmur höyük köyünde yer alan höyükte bu kesintisiz iskânı görmek mümkündür. İlçede irili ufaklı çok sayıda Frig, Helenistik ve Roma dönemlerine tarihlenen Tümülüsler buradaki eski devre ait yaşamın bir belgesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bizanslılar zamanında Kapadokya sınırları içerisinde kalmıştır. Bu zamana ait belgeler ilçe sınırları içinde kalan Taşkale ve Kilise mevkilerinde ki kalıntılardan anlaşılmaktadır.

Türklerin Anadolu’ ya girmesiyle beraber bu bölgeye Oğuzların Peçenek koluna mensup Türkmenler XII y.y. itibaren yerleşmeye başlamışlar, Anadolu Selçuklularına bağlı olarak kalmışlardır. Bu devletin yıkılmasıyla bölgeye bir ara Karamanoğulları hâkim olmuş, daha sonra da Kadı Burhanettin Bey hâkim olmuştur.

Bölgeye Osmanlı devleti XV. y.y. da Fatih döneminde hâkim olmuş ve dönem içerisinde ismi PANLI olarak geçmiştir. Osmanlı Devletinin yıkılmasından sonra işgale uğrayan Anadolu’nun çeşitli yerlerinden göçmen akını oluşmuştur.

İlçe 1961 yılına kadar PANLI ismi ile anılmış, daha sonra AĞAÇÖREN olarak Şereflikoçhisar’a bağlı iken 1989 yılında Aksaray iline bağlanmıştır.

Ağaçören ilçesi İç Anadolu bölgesinin orta Kızılırmak bölümünün güney doğusunda yer alır. İlçenin yüzölçümü 318 km², rakımı 1100 m’dir, nüfusu son sayıma göre 5.132’dir. İlçe bir plato görünümünde olup doğu yakası Hasan dağının volkan tüfleri ile kaplı olup, genelde yapısı tozlu ve çoraktır. Hâkim bitki örtüsü bozkır bitki örtüsüdür. Ağaç türü bitkiler küçük akarsu boylarında yetişen söğüt, kavak ve iğde ağaçlarıdır. İlçenin belli başlı tek akarsuyu peçeneközü çayıdır, tuz gölüne yakın olmasından dolayı gölün buharlı ve tuzlu havasından etkilenmektedir. Halk genelde tarımla uğraşmaktadır, buğday, arpa, nohut, fasulye, şeker pancarı yetiştirmektedir.

1.1. Konaklama Tesisleri:

- Belediye Sosyal Tesisleri

- Zafer Mah. Manas Parkı (Belediye) Ağaçören.

1.2. Lokantalar:

- Çiçek Lokantası - P.T.T. Caddesi Tel: 0382 331 22 74

- Merkez Lokantası - P.T.T. Caddesi Ağaçören Tel: 0382 331 31 05

- Merkez Sağlık ocağı Tel: 0382 331 20 42

- Sağlık Eczanesi Tel: 0382 331 32 71

1.3. Önemli Telefonlar:

- Kaymakamlık Tel: 0382 331 21 00

- Belediye Başkanlığı Tel: 0382 331 20 05

- Jandarma Komutanlığı Tel: 0382 331 27 06

- Emniyet Amirliği Tel: 0382 331 24 42

2. Coğrafi Yapısı:

Ağaçören İlçesi İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak Bölümünün güneyinde yer almaktadır. Kuzeyinde Sarıyahşi İlçesi, Doğusunda Ortaköy İlçesi Güneyi Aksaray Merkez İlçesi ve Batısı ise Şereflikoçhisar İlçesi sınırları ile çevrilidir.

İlçenin toplam yüzölçümü 385.000 hektar olup, rakımı ortalama 1100 M’dir. İlçenin yerleşim alanı Plato durumundadır. Güney ve Doğu bölümleri yörenin volkanik dağları olan Ekecik ve Hasan dağı volkan küllelerinin soğuyarak sertleşmesiyle oluşan yumuşak (Yörede kefek taşı denen) kayalarla kaplanmıştır. Genelde toprak yapısı kumlu,kireçli ve çoraktır. İlçemiz konum olarak gelişmeye elverişli bir yerdedir.

Dalgalı bir görünüm arz eden toprakları üzerinde hâkim bitki örtüsü Bozkır(Step) bitki örtüsü ile kaplıdır. Bu bitkiler Geven, Çakırdikeni, Kekik, Borcak vs. ağaç türü bitkiler ise küçük akarsu boylarında yetişen Söğüt, kavak iğde ağaçlarıdır.

İlçenin belli başlı tek akarsuyu Güney Batısında bulunan Peçenek Özü Çayıdır. İlçenin bir çok deresi mevcut olup, üzerinde göletler yapılmış ve tarım alanlarının sulanmasında kullanılmaktadır. Belli başlı dereleri Kiliseözü, Çelikgöl Camili ve Kederli dereleridir.

İklimi karasal olup, kısa geçen yazlar sıcak ve kurak, uzun geçen kışlar ise oldukça soğuktur. Yağan kar ve yağmurlar taşkın ve sel gibi afetlere sebebiyet vermektedir. İlçenin batısı genelde diğer bölgelere oranla ılık ve rutubetlidir. Bunun nedeni ise İç Anadolu Bölgesinin en büyük gölü olan Tuz Gölü ve Hirfanlı barajına yakın olmasındandır.

3. Nüfus Durumu:

2000 yılı nüfus sayımına göre İlçemizin 15869 nüfusu olup 4983 kişisi İlçe merkezinde 10 886 kişisi ise Kasaba ve Köylerde yaşamaktadır. İlçe Merkezinin mevcut nüfusunun 2 479 erkek 2 504’i kadın dır. Kasaba ve köylerde 5 067 erkek, 5 819 si kadındır.

İlçemiz büyük İl ve İlçelere büyük oranda göç vermekte ve İlçe nüfusunda büyük oranda azalma göstermektedir.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) göre ilçemiz Merkez, Kasaba ve Köylerinin 2007 Nüfus Sayımı Resmi sonuçları aşağıya çıkarılmıştır.

3.1. ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) VERİ TABANI

AKSARAY AĞAÇÖREN İLÇESİ GENEL TOPLAMI: 11.870

AĞAÇÖREN İLÇE MERKEZİ: 4.005

CAMİLİ KASABASI: 1.955


3.2. Belediye teşkilatı olmayan yerleşim yerlerinin nüfusu (KÖYLER)

ABALİ 199
ABDİUŞAĞİ 115
AHİRLİ 249
AVŞAR 251
ÇATALÇEŞME 133
DADİLAR 124
DEMİRCİLİ 144
GÖLLÜ 287
GÖYNÜK 84
GÜZELÖZ 237
HACİAHMETLİDAVUTLU 149
HACİAHMETLİTEPEKÖY 382
HACİİSMAİLLİ 151
HÜSREVKÖY 176
KAŞİÇALİK 64
KEDERLİ 609
KİLİÇLİ 112
KİRİMİNİ 473
KURTİNİ 165
KÜTÜKLÜ 226
OYMAAĞAÇ 96
SARİAĞİL 256
SARİHASANLİ 256
SOFULAR 207
YAĞMURHÜYÜĞÜ 256
YENİCE 158
YENİŞABANLİ 351

İlçemize 27 köy,1 kasaba ile İğdeli, Hüsrev, Karapınar ve koçaklar mezraları olmak üzere 4 mezra bağlıdır.

İlçe Nüfus Müdürlüğü 12.12.1989 tarihinde kurulmuş olup,1 Müdür, 2 V.H.K.İşl. 1 Sözleşmeli ve 1 hizmetli ile hizmet vermektedir.

4. İdari Durumu:

İlçemiz 1936 yılına kadar Ankara İli Ş.Koçhisar İlçesine bağlı Nahiye iken 1953-1959 yılları arasında Adliye ve Nüfus Teşkilatı ile 1957 yılında Belediye teşkilatı kurulmuştur.

1989 yılında 15 HAZİRAN 1989 Tarih ve 3578 Sayılı Kanun ile İlçe olmuş ve aynı Kanun ile İl olan Aksaray’a bağlanmıştır.

İlçemize bağlı Camili köyü 9 TEMMUZ 1992 tarih ve 21279 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 92/40388 Sayılı Kararla Belediye olmuş ve 27 MART 1994 tarihinde ilk seçimler yapılarak Belediye Teşkilatı kurulmuştur. Bağlı köyler genelde orta büyüklükte olup,İlçe Merkezine ve birbirlerine oldukça yakındır.

5.Sosyal Durumu:

5.1. Konut Durumu:

İlçe olduktan sonra konut durumunda bir hayli gelişme olmuştur. Modern denilebilecek tarzda çok katlı binalar yapılmıştır, yapılmaya devam edilmektedir.

Fakat İlçemizde yine de konut sıkıntısı çekilmektedir. İlçede eski taş ve kerpiç yapı konutlar bir hayli fazla olup, köylerde böyle yapıların zaman zaman yapıldığı görülmektedir. İlçe merkezinde imar planı sayesinde planlı bir (18 Uygulaması) sağlanırsa şehirleşmede bir gelişme görülebilir. Belediye kendi imkânları ile alt yapı ve üst yapı çalışmalarını sürdürmektedir

5.2. Sosyal Yaşantı:

İlçe Merkezi başta olmak üzere genelde İlçe olduktan sonra sosyal durumda bir değişiklik görülmüştür. İlçe merkezi ile köyler arasındaki ilişkilerin artmış olmasına rağmen nüfusun az oluşundan sosyal aktivitelere arzu edilen seviyede ulaşılamamıştır.

Halkımız gelenek ve göreneklerine bağlıdır. İlçe halkında düğün ve ölüm gibi olaylarda büyük bir yardımlaşma örneği görülür. Bayramlar Anadolu ya mahsus bayramlaşma şekli olan küçüklerin büyükleri ziyaretleri, komşular arasında bayramlaşma şeklinde geçmektedir.

1989 yılında yeni ilçe olmasıyla Kamu Kurum ve Kuruluşlarına gelen memur aileleri ilçenin sosyal yaşantısının gelişmesinde ve hareketlenmesinde bir etken olmuşlardır.

5.3. Sosyal Tesisler:

İlçede 1 adet futbol sahası, okul bahçelerinde 3 adet voleybol ve basketbol sahası kurulmuştur. Bunun yanında Öğretmen ve memurların toplandığı bir öğretmen evi ile dışardan gelen görevliler için öğretmen evinde 5, Mal müdürlüğü lojmanında 1, P.T.T. Hizmet binasında da 2 adet misafirhane bulunmaktadır.

İlçede 8 kıraathane, 1 adet 15 yataklı otel, 5 adet lokanta, 3 adet fırın, lokantalarla beraber 2 adet etli ekmek ve pide fırını bulunmaktadır.

İlçe genelinde 6 adet akaryakıt istasyonu ile İlçe Merkezinde 17, köylerde de 15 olmak üzere toplam 32 bakkal ve market bulunmaktadır. Haftanın her Çarşamba günü halk pazarı kurulmaktadır.

5.4. İş ve Çalışma Hayatı:

İlçe halkı tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. Bu arada ticaretle uğraşanlar İlçe olduktan sonra artmıştır. Bunun yanında yurt dışında çalışan birçok kişi bulunmaktadır. İlçede büyük oranda işsizlik mevcuttur. Ağaçören İlçe olduktan sonra İlçe Tarım Müdürlüğü kurularak Tarım ve hayvancılık konusunda halkımıza yardımcı olmaktadır.

6. Eğitim-Kültür Tarihi ve Gelişimi:

6.1. Eğitim-Kültür Tarihi ve Gelişimi:

İlçemizde yapılan istatistiklere göre okuma-yazma oranı % 95 olup, erkeklerin okuma-yazma oranı kadınlara oranla daha fazladır. En fazla İlkokul mezunu bulunmaktadır. İlçemiz Merkezinde 3 İlköğretim ve 1 çok programlı Lise bulunmaktadır. İlçe Merkezinde 2 ve bağlı biriminde 4 merkezde taşımalı sistemle eğitim-öğretim yapılmaktadır. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde çeşitli dallarda hizmet veren Halk Eğitim Merkez Müdürlüğü mevcuttur.1 Müdür V., ve 1 hizmetli ile görev yapmaktadır.

İlçemiz dâhilinde 108 derslikli 22 okul,40 lojman mevcuttur. 2005-2006 Eğitim Öğretim yılında 101 branş ve sınıf öğretmeni ile 6 Ana sınıf olmak üzere 107 öğretmen olup, Okul Öncesi Öğrenci sayısı 85, ilk ve ortaöğretimde 1971 öğrenci olmak üzere toplam 2056 öğrenci öğrenim görmektedir. İlçemiz merkezinde 1 adet Çok Programlı Lise olup, 1 Müdür V,1 Memur ve 2 Hizmetli görev yapmaktadır. 13 Öğretmen, bulunmaktadır. Lisede Genel Lise, Muhasebe ve Elektrik bölümleri olup, 218 öğrenciye 14 şubede ve 1 Elektrik atölyesinde eğitim-öğretim vermektedir.

İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünde 1 Müdür, 1 Şube Müdürü,1 Şef, 2 Memur ve 2 hizmetli görev yapmaktadır.

6.2. Halk Eğitimi:

Halk Eğitim Merkez Müdürlüğü 1 Müdür V. Ve 1 Hizmetli ile görev yapmaktadır.2005-2006 Eğitim Öğretim döneminde Merkez ve bağlı birimlerinde 1 Bilgisayar kursu ile genel kültür kursları açılmış

6.3. Özel Eğitim ve Öğretim:

İlçemiz Merkezinde Dershane ve Özel Kurs niteliğinde Eğitim öğretim kursu bulunmamaktadır. Özel motorlu taşıt sürücü kursu uzun yıllar hizmet vermiş olup,1999 yılı içerisinde kapanarak ilçemizden ayrılmıştır.

6.4. Basımevleri-Kitapevleri-Sinemalar ve Tiyatrolar:

Okullarımızın ihtiyaçlarını karşılayacak 3 kitapevi bulunmaktadır. Dışardan gelecek tiyatro ekipleri için tiyatro binası bulunmamaktadır. Bununla beraber Belediye düğün salonu ve Belediye Sosyal Tesisleri toplantı, konferans, tiyatro gibi etkinlikleri yerine getirecek dizaynda yapılmıştır.

6.5. Spor ve Folklor Faaliyetleri:

İlçemizde spor oldukça ilgi görmektedir. Buna rağmen yeterli seviyede tesis bulunmamaktadır. İlçemizde Ağaçören Spor adı altında amatör kümede top oynayan bir futbol takımı bulunmaktadır.

7. EKONOMİK DURUM

7.1. Ekonomik Hayatın Tarihi ve Gelişimi:

İlçe ekonomisi genelde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Halkın çoğu geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlamaktadır. İlçemizde tarım modern araç ve gereçlerle yapılmaktadır. Tarım bitkileri içinde buğday, arpa, nohut, fasulye ve şeker pancarı ticari amaçla ekilmektedir. Meyve ve sebzecilik ise halkın kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmaktadır. Tarımda dekar başına alınan ürün miktarı düşüktür. Son zamanlarda alınan tedbirlerle üretimin artırılması sağlanmıştır.

7.2. Sanayi:

İlçemizde sanayi mevcut olup, fazla gelişmemiştir. Bunun nedeni ise İlçe dâhilinde fabrika, inşaat, otoyol ve doğal kaynakların bulunmamasıdır. Bununla birlikte İlçenin tarım ekonomisine dayalı bir tarım araç ve gereçleri yapımının başı çektiği bir sanayi azda olsa gelişme göstermektedir. İlçede bu alanda faaliyet gösteren 40 kadar esnaf ve sanatkâr bulunmaktadır.

7.3. Hayvancılık:

İlçede hayvancılık küçükbaş, büyük baş ve kümes hayvancılığı olarak yapılmaktadır. İlçemizde 5616 Büyükbaş, 22034 küçükbaş,18692 kanatlı hayvan bulunmaktadır. İnek, koyun, tavuk, hindi gibi hayvanlar çokça yetiştirilmektedir. Bu hayvanların çoğu halkın kendi ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılmaktadır. Ticari amaçlı azda olsa büyük baş hayvancılığı yapılmaktadır. Son zamanlarda ithal edilen inekler sayesinde süt veriminde belirli bir artış olmuş, sade yem girdisinin pahalı oluşu üretimde düşüş görülmüştür. Üretimin artırılması için slaj yapımı başlatılmıştır.

7.4. Kooperatifler ve Bankalar:

İlçemiz Merkezinde ve Hüsrev köyünde 2 adet Tarım Kredi Kooperatifi çiftçilerimizin hizmetinde bulunmaktadır.

Ağaçören Tarım Kredi Kooperatifi 1946 yılında kurulmuş olup, 560 ortağı olup, 13 köye hizmet vermektedir. Taahhüt edilen sermayesi 35 YTL, ödenmiş sermayesi 65.000 YTL, Özkaynakları 150.000.YTL 2003 Yılı içerisinde kar yapmıştır.

İlçe Merkezinde 1 adet T.C. Ziraat Bankası Şubesi bulunmaktadır. Diğer Banka Şubeleri bulunmamaktadır. Bu banka halkın ve memurların bankacılık hizmetine cevap vermeye çalışmaktadır.

İlçemizde Çarşamba günleri Aksaray, Kırşehir, Nevşehir, Konya gibi İller ile Ortaköy, Sarıyahşi, Ş.Koçhisar gibi komşu İlçelerin esnaflarının mallarını sattığı halk pazarı kurulmaktadır. Halkın birçoğu ihtiyaçlarını bu pazardan karşılamaktadır.

8. Ulaşım Ve Altyapı Durumu

8.1. Elektrik, Su ve Kanalizasyon Hizmetleri:

İlçemizde elektriksiz birim bulunmamaktadır. Medaş İşletme Bakım Şefliğinde 1 İşletme Şefi, 3 Teknisyen, 1 Ustabaşı ve 1 güvenlik görevlisi olmak üzere toplam 5 kişi görev yapmaktadır. Bünyesinde 2 adet kurum aracı bulunmaktadır.

İlçe genelinde toplam 5162 abone 65 Adet trafo, Toplam Güç 5230, Alçak Gerilim Direk Adedi 4128 Hat Uzunluğu 190, Orta Gerilim Direk Adedi 789 Hat Uzunluğu 135, Müşterek Direk adedi 338 dir.

2003 yılında Ortaköy’den başlayarak Kırımini köyünde son bulan Orta Gerilim enerji nakil hattının bakım ve onarımı yapılarak tamamlanmıştır.

Sofular gurup köylerinin orta gerilim hatlarının bakım ve onarımı tamamlanmıştır.

K.Çalıklar köyünün alçak gerilim bakım ve onarımı tamamlanmıştır.

Yağmurhüyüğü, Karapınar yaylası, Yağmurhüyüğü İğdeli yaylası alçak gerilim şebekesi müteahhit firma tarafından tamamlanmıştır.

Güzelöz köyünün alçak gerilim şebeke yenilemesi çalışmaları tamamlanmıştır.

Kütüklü-Sarıhasanlı, Abalı,H.İsmailli,Abdiuşağı,Hüsrev köylerinin alçak gerilim şebeke bakım ve onarımı tamamlanmıştır.

H.İsmailli, Abdiuşağı, Çatalçeşme, Yeniceköy, Yağmurhüyüğü, Oymaağaç ve K.Çalıklar köylerinde bulunan 125 watt sokak aydınlatma armatürleri 11x2 watt yeni armatürlerle değiştirilmiştir.

İlçemize açılan yeni yollar dolayısıyla yol ortasında kalan alçak ve orta gelirim müşterek direkleri belediye ile yapılan çalışmalarla yerleri değiştirilmiş olup bu çalışmalar aralıklarla devam etmektedir.

Camili kasabası ve köylerimizde saat mühürleme ve elektrik saatlerinin şirket elemanları tarafından kolay okunabilmesi için dışarı alma çalışmaları tamamlanmıştır

Suyu olmayan yerleşim birimi olmamakla beraber şebeke yetersizliğinden su sıkıntısı çeken köylerimiz mevcuttur. İlçemize bağlı köylerde kanalizasyonu olan birim yoktur. İlçe merkezinin kanalizasyonu ise kısmen tamamlamış olup çalışmalara devam edilmektedir.

9. Kara Yolları ve Köy Yolları:

İlçemizin 201 Km. yol ağı olup bu yolların tamamı asfalttır.2004 ve 2005 yılları içerisinde peçenek güzergahındaki Ağaçören Aksaray yolu genişletme ve asfalt çalışmaları yapılmış olup, Trafiğe açılmıştır. 2006 yılı içerisinde Sarıyahşi-Ağaçören ve Ortaköy yolu genişletme ve asfalt çalışmaları yapılacaktır. İlçemizin Aksaray İl Merkezine uzaklığı 79 Km olup asfalt yoldan ulaşım sağlanmaktadır. İlçemizin Ortaköy İlçesine uzaklığı 23 Km, Sarıyahşi İlçesine uzaklığı 18 Km, Şereflikoçhisar İlçesine uzaklığı ise 42 Km.’ dir. Bu ilçelere asfalt yoldan bağlantı sağlanmaktadır. İlçemize bağlı birimlerin birçoğunun ana yollarının asfalt olmasına rağmen özellikle kış aylarında birçok sorunlarla karşılanmaktadır. Bu yolların bir an önce bakım ve onarımının yapılması gerekmektedir.

10. PTT-Radyo ve Televizyon Hizmetleri:

İlçemiz Merkez Posta işleteme Müdürlüğü posta, telgraf hizmetlerinin yanında yapılan özelleştirme ile biberlikte bir çok hizmetleri beraberinde getirerek telefon tahsilat işlerini de yapmaktadır. Posta İşletme Müdürlüğü hizmet binası 1989 yılında faaliyete girmiş olup Türk Telekom A.Ş. ile aynı binada hizmet vermektedir. Bünyesinde 1 Müdür V ve 1 dağıtıcı memur ile birlikte 2 kişi ile İlçenin ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışılmaktadır. İlçe Merkezinde 2500 kapasiteli telefon santrali olup 2727 faal abonesi bulunmaktadır. Bağlı birimlerinde 4 yerde en son teknolojiyle donanımlı 500 kapasiteli santral ile 1 adet elf 250 kapasiteli santral bulunmaktadır. İlçe merkezi ve bağlı birimlerinde posta, telgraf ve telefon hizmetleri eksiksiz olarak yapılmaktadır. 
http://www.aksaray.gov.tr/default_B0.aspx?content=1072