Trabzon Efsaneleri
Trabzondaki Kayalara ilişkin Söylenceler
Gugul Taş:
Trabzon merkez ilçe, Maçka Akçaabat’ın kesiştiği noktada, tosunlu köyü sınırları içindedir. Kendi ismi anılan tepenin zirvesinde bulunmaktadır. Tepenin köye bakan yamacı kayalık ve kayanın üzerinde yaklaşık on metre yükseklikte, yumurta biçiminde dikeyine duran bir kayadır. Tepenin deniz tarafında kilise kalıntısı vardır. Mehmet Yürük'ün (Akoluk/Trabzon) anlatımına göre gugul taşın şöyle bir hikâyesi vardır. “Zamanın birinde insanlar toplanarak gugul taşı yuvarlarlar. Fakat sabahleyin baktıklarında, gece tekrar taş yerine gelmiş”. Taşın yerinde Allah tarafından durulduğuna inanılır.
Şahin Kayalar:
Ziganoy olarak bilinen Başkurt, Sevimli köyü mıntıkasındadır. Fakir bir insanı zamanında köyünden kovarlar. Fakir insan kayalık bölgeye gelince burası benim tapulu mülküm diyerek yerleşir. Köyden kovulan adamın ismi Şahin olduğu için “Şahin Kayaları” olarak isim alır.
Kocakarı Kayaları:
Sürmene yaylalarına çıkarken Soğuk sudan az yukarıdadır. Ali Rıza Temelli'nin (Soğuksu Mahalle/Sürmene) anlatımına göre hikâyesi şöyledir. “Yaylalara Nisan ayı sonunda çıkılır. Fakat bu kayalara ismini veren kocakarı küçük (Şubat) ayında koyun ve keçilerini alarak yaylaya çıkmaya karar verir. Etrafındakiler her ne kadar bu ayda yaylaya çıkılmaz diye ikna etmeye çalışsalar da ikna edemezler. (Küçük ayı ........ vak vak eder oğlanım) Küçük ayı bana vız gelir anlamında bir söz söyleyerek yola koyulur. Bugün kayaların bulunduğu mevkiye gelince fırtınaya tutularak donarak ölür” Kocakarı Kayalarını anlatılan şahıs "ben bu manzarayı gördüm. Önde kayadan yıkılmış bir insan ve arkasında yüzünün üstüne yıkılmış yirmi, otuz kadar hayvan şeklinde kaya var " diyor
Gelin Güvey Taşı:
Trabzon Boztepeden bakılınca Maşatlık üstünde iki taş vardır. “Kaynatası gelinine beddua eder. Evden çıkan gelinin eşi takip etmeye başlar. Kayaların olduğu yere gelince ikisi de taş olur. Gelinin gözü taşa tepeden çıkarak yansır”
Zincirli Kaya:
Arsin yeni yaylada bulunur. Uçurumlu bir kayadır. Kayalığın aşağıya yakın kesiminde bir mağara vardır. Mağaranın içinden değişik sesler gelir. Korkudan dolayı mağaraya girilmemektedir. Anlatan Metin Kurt (Fındıklı Köyü/Arsin)
Uzun Kaya:
Arsin Fındıklı köyündedir. Dörtgen şeklinde yaklaşık kırk metre yüksekte bir kayadır. Kayanın içinden sesler geldiğine inanılır. Ayrıca kayanın parçalanmadığına da inanılır.
Nal İzi Olan Kayalar:
Trabzon yöresinde tesbit ettiğim en ilginç kaya inanmalarıdır. Hz. Ali’nin atının nal izlerinin olduğu kayalar:
Merkez ilçe, Maçka Akçaabat’ın kesiştiği noktada Akca köyle, Kaynarca köyünün sınır bölgesinde “Yosma Düzü” denen yerde bir kayada Hz. Ali’nin atının nal izi olduğuna inanılır. Hikâyesi şöyledir. “Bu bölgede bir ejderha vardır. İnsanlar ejderhadan kurtulamaz. Hz. Ali gelir ejderhayı dağdan kovar. Kaçan ejderhayı vurur. Ejderha batar ve battığı yer göl olur. Çakır göl”.
Of, Sürmene hududunda yayla yolunda sokak dibi denen mevkide bir kayada Hz. Ali’nin atının nal izi olduğuna inanılır. Bu gün yol genişlediği için bu kaya kaybolmuştur.
Aynı inanmada Maçka ilçesinde bir mağara ile ilgili olarak söylenir. Mağaranın yerini tesbit edemedim.
Muzır Dağı Şehitlik Kayaları:
Sürmene Harmantepe yaylasında Taşharman denilen yerde şehit olduğu bilinmiyor. Eskiden yaya olarak yaylaya çıkış ve inişte Taşharman denilen yere gelince taş yığınına taş atardık. “Yerden bir taş alıp geri geri giderek yığınağa atınca yorgunluğun gideceğine inanılırdı.”
Bu şehitliğin durumunu Nazım Bilgin’in oğlu Mehmet Bilgin ortaya çıkarmış ve Muzır Dağı savaşı adı ile Trabzon İl Kültür müdürlüğü yayınlamıştır. Daha önce yayladaki ilk ev şenlik olmamıştır ve Cuma sabahları şehitlikte ezan okunduğuna inanılırdı. “Okunan ezanı duyanlar vardır”.
alıntı
Kentin Alınışına ilişkin Efsane
Fatih Trabzon'a gelir,Pontos kralı David ,Fatih'e karşı koyamayacağını anlar.Kenti kurtarmanın yollarını arar.En akıllı adamlarına tanışır.Fatih'e şöyle bir öneri yapılmasına karar verilir."Kentin dışında ,kıyıda Ayasofya Kilisesi'yle Kule arasında bir zincir gerilidir.Fatih'in her zaman öğündüğü topçuları bu zinciri kırk atışta koparabilirlerse kent hiçbir direnme olmaksızın teslim olacaktır.Koparamazlarsa ordular geri çekileceklerdir.
Fatih düşünür taşınır öneriyi kabul eder.Topçular hazırlanır.atışlar başlar.En iyi nişancılar bile ,zinciri koparamaz.Sıra son atıştadır.Fatih:"Kendine güvenen varsa geçsin topun başına " der kimse göze alamaz.
Derken top birden ateşlenir.Atışı yapan Hoşoğlan adında çelimsiz bir yeniçeridir.Huzura getirilir,Fatih topçu olup olmadığını sorar.;olumsuz cevap alınca da öfkelenip başını vurdurur.O anda teeplerden bir çığlık yükselir.:"Zincir koptu kent teslim oluyor" Ortalık bir anda karışır.Ordu çığ gibi kente akmaya başlar.Hoşoğlanda kesik başı koltuğunun altında en önde koşmaktadır.,İlk coşku geçip de Hoşoğlan'ın farkına varıldığında olduğu yere düşer,ölür ve öldüğü yere bir türbe yaptırılır.
Delicebal Söylencesi
Onbinler zorlu bir yolculuktan sonra Trabzon önlerine gelirler.Maçka - Gümüşhane arasında ki dağlardan geçerken ağaçlardan bal damladığını görürler.Askerlerin çoğu üşüşüp baldan yiyince ya uykuya dalar yada deli olurlar,Aradan saatler geçer fakat uyanamazlar.Onları gören yerliler üzerlerinde ne varsa alırlar.Ayılanları da bir güzel döverler.Askerlerde ayık olanları kıyıya doğru kaçmaya başlarlar.
Sonunda balın Maçka'da Meryemana Dağları'nda yetişen zifin "Zafinos" adlı çalımsız bir bitkiden toplandığı anlaşılır.ayılanlar dabir süre deli gibi dolaştıklarından bu balın adına "Delibal" adı verilir.Günümüzde yaban arısı balı da denilen bu baldan çok yiyenlerde çeşitli delilikler uyuşukluklar sarhoşluklar görülür ki buna bal tutması denir.
Hıdrelez Efsanesi
Yörede yaygın olan bir inanışa göre hıdrelezde çalışmak haramdır.Çalışanlar Belli bir saatte iş başında yakalanırlarsa mutlaka yaptıkları işe göre cezalandırılırlar .Söylenceye göre Hıdrelez günü bir ailenin fertleri tarlaya çift sürmeye giderler Anneleri tarlaya ekin atmakta oğulları ise öküzleri ile tarlayı sürmektedir.Hepsi oldukları yerde çifte karışır ve yerlerinde birer ağaç biter Rişk yaylasında bulunan ormanda ağaçların arasında kocaman taşlık bir alan vardır Tamamen boş olan bu alanda önde bir ağaç ekin atan anneyi arkadaki iki ağaç çit süren çocukları onların arkasındaki ağaç ta öküzlerini gösterirmiş.
|
